| Absent |
: |
Pelin ve anason bitkilerinin çeşitli işlemlerden geçirilip mayalanması ile elde edilen, su ilave edilip içilen, alkol oranı yüksek, sert bir içki |
| Addetmek |
: |
O gözle bakmak, saymak |
| Akait |
: |
Bir dinin öğrenilmesi gereken inançlarının ve tapınma kurallarının tümü |
| Alegorik |
: |
Bir sanat eserindeki öğelerin gerçek hayattan bir şeyleri temsil etmesi, simgesel olması durumu |
| Anglikan |
: |
İngiliz kilisesine bağlı, Katolik ve Protestan arasında orta yol olarak görülen bir Hristiyan mezhebi |
| Antwerp |
: |
Belçika'nın kuzeybatısında yer alan bir liman kenti olup ülkenin 2. büyük kentidir |
| Apollon |
: |
Yunan mitolojisinde müzik, sanat, hekimlik ve kehanet tanrısı |
| Aristokratik |
: |
Ekonomik, toplumsal ve siyasi gücün, köklü, tanınmış, ayrıcalık sahibi, zengin kişilerde toplanması durumu |
| Arşın |
: |
Yaklaşık 68 cm.ye eşit eski uzunluk ölçü birimi |
| Art nouveau |
: |
Ritmik kıvrımlar, uçuşan saçlar, bitkisel desenlerin kullanıldığı bir sanat akımı |
| Azamet |
: |
Görkem, gösteriş, heybet |
| Bahadır |
: |
~Gücü ve yılmazlığıyla üstünlük kazanan |
| Baltazar |
: |
Yeni Babil İmparatorluğunun son kralı, MÖ.556-539 hüküm sürmüş Nabonidus, son 10 yılında yönetimi oğlu Belşazar'a (Baltazar) bırakmıştır |
| Batakhane |
: |
Mec. İşlerin zamanında ve gereğince yapılmadığı yer |
| Biat |
: |
Bir kimsenin yönetimini, egemenliğini tanıma |
| Borodino muharebesi |
: |
Napolyon komutasındaki Fransız ordusu ile Rusya arasında, 1812'de Moskova yakınlarında yapılan, ~80 bin kişinin öldüğü ve Fransız galibiyetiyle sonuçlanan savaş |
| Bourbon |
: |
Kökeni 13.yy.da Fransa kralına bağlı Bourbon bölgesinde bir lorda dayanan ve 16.yy.dan itibaren Fransa, İspanya, Sicilya vs.de saltanat sürmüş soy |
| Büyük Petro |
: |
1672-1725 arası yaşamış, 10 yaşından ölümüne kadarki imparatorluğu döneminde St.Petersburg şehrini kurmuş ve sakal bırakanlardan vergi almış, "deli" lakabıyla da anılan Rus hükümdar |
| Cüzzam |
: |
Şekilsiz cilt yaraları, sinir sistemi hasarı (uyuşma, felç vs.), kaslarda zayıflık, görme sorunları gibi sonuçları olan bulaşıcı bir hastalık |
| Ç.n. |
: |
Çevirmenin notu anlamında kısaltma |
| Çar |
: |
Rus imparatorlarına ve Bulgar krallarına verilen unvan |
| Çarlık Rusyası |
: |
1721'de kurulup 1917 Rus Devrimi'ne (Sovyetler Birliği'nin kuruluşu) kadar geçen dönemdeki Rus imparatorluğu |
| Çıkın |
: |
Bir beze sarılarak düğümlenmiş küçük bohça |
| Çuha |
: |
Tüysüz, ince, sık dokunmuş bir kumaş türü |
| Dalkavuk |
: |
Çıkarı olanlara saygı ve hayranlık gösteren kimse |
| Dalmaçya |
: |
Hırvatistan'ın, İtalya ile arasındaki Adriyatik Denizi'ne kıyısı olan ve ~12000 km2 alana sahip (!) güney bölümündeki bölgeye verilen ad |
| Dante |
: |
1265-1321 arası yaşamış, en bilinen eseri ahirete yapılan yolculuğu anlattığı "İlahi Komedya" (3 cilt: Cehennem, Araf ve Cennet) kitabı olan İtalyan ozan ve siyasetçi |
| Demagog |
: |
Bir kimse veya grubun duygularını kamçılayarak abartılı veya gerçek dışı sözlerle onları kazanmaya çalışan kimse |
| Didaktik poema |
: |
Belli bir düşünceyi aşılamak veya belli bir konuda öğüt, bilgi vermek, bir ahlak dersi çıkarmak amacıyla öğretici nitelikte yazılan ve duygu yönü az olan poema (şiir) |
| Difteri |
: |
Çoğunlukla çocuklarda görülen, burun, boğaz, yutak çeperine yerleşen mikropların yol açtığı bulaşıcı bir hastalık. Kuşpalazı |
| Dimağ |
: |
Bilinç, zihin |
| Dizanteri |
: |
Sık ve kanlı ishal, karın ağrısı, ateş gibi belirtileri olan ve kirli suda yüzme, kirli su/gıda tüketimi, uygunsuz el hijyeni gibi sebeplerle bulaşan bağırsak enfeksiyonu |
| Dogma |
: |
Doğruluğu sınanmadan benimsenen bir öğretinin temeli yapılan |
| Dramaturg |
: |
Tiyatroda oyunu irdelemek, sahnelenmesine yardımcı olmak, oyuncu seçimi ve malzeme hazırlanmasında danışmanlık yapmak vs. görevleri olan kimse |
| Dük |
: |
Bazı devletlerde prensin bir altındaki soyluluk unvanı |
| Elektör |
: |
Ortaçağda (500-1500) imparator seçimine katılma hakkı olan prens ya da piskopos |
| Elias Lönnrot |
: |
1802-1884 arası yaşamış, geleneksel halk edebiyatı ve Fin ulusal destanı Kalavela'nın derleyicisi Fin dil bilimci, yazar, şair ve doktor |
| Emperyalizm |
: |
~Yayılmacılık, işgalcilik |
| Eski Ahit |
: |
Yahudilerin, Tevrat ve Zebur'u içeren kutsal kitapları |
| Etimoloji |
: |
Bir dildeki kelimelerin ne zaman ortaya çıktığı, nereden geldiği, hangi evrelerden geçtiğini, biçim ve anlam tarihini araştıran bilim dalı |
| Farisiler |
: |
Hristiyanlığın ortaya çıkmasına yakın zamanda oluşan ve Yahudilerin kendi içinde ayrıldıkları dini gruplardan en katı olanı |
| Fazilet |
: |
İyilik, alçak gönüllülük, doğruluk niteliklerinin genel adı |
| Feldmareşal |
: |
Alman, Avusturya, İngiliz, Rus ve İsveç askerî hiyerarşisinde en yüksek rütbe |
| Fizyolog |
: |
Canlılardaki hücre, doku ve organların görevleri ile bu görevleri nasıl yerine getirdiklerini inceleyen uzman kişi |
| Floransa |
: |
İtalya'nın kuzeyinde, Arno nehri çevresinde kurulmuş bir şehir |
| Galya |
: |
Günümüzde İtalya’nın kuzeyi, Fransa, Belçika ve İsviçre'yi kapsayan tarihi bölge |
| Golgota |
: |
Kudüs yakınlarında bir tepe |
| Gotik |
: |
Temel özelliği sivrilik olan mimarlık üslubu |
| Gravür |
: |
Ağaç, taş veya metal bir levhanın oyularak işlenip bir yüzeye basılması tekniği ile yapılan resim |
| Greko-Romen |
: |
~Antik Yunan ve Roma mimarisinin karışımı niteliğinde ve sütunların ön planda olduğu mimari tarz |
| Habis |
: |
Mec. Kötü, uğursuz |
| Hakimler kitabı |
: |
Tevrat ve Zebur'un, 13 halk önderinin, putperest İsrail halkına yönetim ve adalet konularında kılavuzluk edip tanrı yolunu bulmalarını sağlamasını anlatan kısmı |
| Hanedan |
: |
Hükümdar, devlet büyüğü vb. bir kişiye dayanan soy, büyük aile |
| Hatip |
: |
Topluluk karşısında etkili söz söyleyen konuşmacı |
| Havari |
: |
Bağlı olduğu önderinin düşünce ve inançlarını yayan kimse |
| Hiciv |
: |
Toplum, kimse ya da düşüncenin alaylı yolla kusur ya da kötülüklerini ifade etme |
| Humma |
: |
Bir tür sivrisinek sokması ile bulaşan, ateş ve titreme nöbetleri ile kendini gösteren sıtma hastalığı |
| Hülasaten |
: |
Kısaca |
| İkbalperest |
: |
Mec. Makam ve mevki hırsı olan kimse |
| İlhak |
: |
Katma, bağlama, ekleme |
| İlmihal |
: |
Din kurallarını öğretmek için yazılmış kitap |
| İmge |
: |
Genel görünüş, izlenim |
| İrrasyonelist |
: |
Yaşamda aklın almayacağı öğelere ağırlık veren, sezgi, sevgi, duygu ve içgüdüleri bilginin kaynağı sayan görüş yanlısı kimse |
| Jena |
: |
Almanya'nın orta doğu kısmında, üniversitelerin yoğun olarak bulunduğu bir şehir |
| Kabare |
: |
Çeşitli gösterilerin yapıldığı eğlence yeri |
| Kabil & Habil |
: |
Adem ve Havva'nın ilk iki oğlu |
| Kajaani |
: |
Finlandiya'nın orta kısmında yer alan ve ekonomisi kereste ve kağıt endüstrisine dayalı bir şehir |
| Kançılarya |
: |
Elçilik ve konsolosluklarda yönetimle ilgili görevlilerin çalıştığı yer |
| Kandil |
: |
İçinde sıvı bir yağ ve fitil bulunan kaptan oluşmuş aydınlatma aracı |
| Kardinal |
: |
Papa'yı seçen ve danışmanlığını yapan baş papazlar |
| Kartaca |
: |
Afrika kıtasının kuzeyinde, İtalya'ya en yakın ülke olan Tunus'un kuzey ucunda bir bölge. Detaylı bilgi için son bölümün 11. notuna bakınız |
| Katedral |
: |
Piskoposluk makamı olan ve baş kilise niteliğindeki büyük kilise |
| Katolik |
: |
Papa'yı Hz.İsa'nın bazı yetkilerinin mirasçısı ve dini lider kabul eden Hristiyan |
| Kendir |
: |
Sapındaki liflerden halat, çuval vb. kaba örgüler yapılan kenevir bitkisi |
| Kervan |
: |
~Yük hayvanı katarı ile ilerleyen kişilerin konaklaması için yapılmış büyük han |
| Kırım Savaşı |
: |
1853-1856 arası Osmanlı ve müttefiklerinin (Birleşik Krallık, Fransa vs.) Rusya'yı Avrupa ve Akdeniz dışında tutmak amacıyla yapıp kazandıkları savaş |
| Kızıl |
: |
Genellikle 5~15 yaş arası görülen, bulaşıcı, yüksek ateşli, kırmızı renkte geniş lekeler döktüren bir hastalık |
| Kinik |
: |
~Umursamaz, bencil, başkasının acısını hafife alan kişi |
| Kitap ehli |
: |
Kutsal kitaplardan birine inanan kimse |
| Komünizm |
: |
Özel mülkiyetin olmadığı, üretim araçlarının (fabrika, tarım arazisi vs.) ortak mülkiyete dayalı olduğu, tüm hizmet ve üretimin kar amacı gütmeksizin yapıldığı, sınıfsız toplum düzeni |
| Konstantinopolis |
: |
Geçmişte Roma, Bizans ve Osmanlı imparatorluğuna başkentlik yapmış tarihi şehir İstanbul'un eski adı |
| Kürek cezası |
: |
Gemilerde kürek çektirme biçiminde uygulanan ceza |
| Leh |
: |
Polonyalı |
| Liberal |
: |
Hürriyet ve serbestlikle ilgili |
| Literatür |
: |
Herhangi bir bilim dalında yazılmış olan yazı veya eserlerin bütünü |
| Livonya |
: |
Avrupa'nın kuzeyindeki Baltık Denizi'ne kıyısı olan ve günümüzde Estonya, Letonya ve Litvanya topraklarını kapsayan tarihi bölge |
| Luther |
: |
1483-1546 arası yaşamış Alman keşiş, ilahiyatçı, profesör Martin Luther, Hristiyan Protestan mezhebinin ve Lutherciliğin kurucusudur |
| Lutherci |
: |
Martin Luther tarafından kurulmuş, ötenazi, eşcinsellik, kadın din görevlisi vs. konularda daha özgürlükçü bir Protestan mezhebi |
| Manifatura |
: |
Fabrika yapımı her türlü kumaş, bez vb. dokuma |
| Manifesto |
: |
Bildiri |
| Mareşal |
: |
En yüksek askeri rütbe |
| Medler |
: |
Asur imparatorluğunu yıkıp günümüz İran topraklarında MÖ.678-549 arası hüküm sürmüş sonrasında yerini Persler'e bırakmış imparatorluk |
| Melas |
: |
Şeker fabrikalarında şeker pancarı veya kamışının işlenmesi sonucu ortaya çıkan ve hayvan yemi,maya, gübre, alkol vs. yapımında kullanılan koyu kıvamlı atık sıvı |
| Mesih |
: |
~Tanrı tarafından görevlendirilip kurtarıcı olarak seçilen kişi |
| Metalürji |
: |
Metalleri saf olarak elde etme ve işleme tekniğini belirleyen kimya endüstrisi kolu. Metal bilimi |
| Miço |
: |
Gemilerde tayfa yardımcısı olarak görev yapan küçük yaşta erkek çocuk |
| Mihenk taşı |
: |
Mec. Bir kavramın değerini anlamaya yarayan ölçüt |
| Militarizm |
: |
Her tür sorunu askerî yöntemlere başvurarak çözme ve bundan dolayı silahlı kuvvetlere öncelik tanıma eğilimi |
| Milli romantizm stili |
: |
? (s.35) |
| Misyoner |
: |
Kendini, herhangi bir düşünce veya amaç edinilen, ulaşılmak istenen ideali yaymaya adamış kimse |
| Monarşi |
: |
Siyasi otoritenin miras yoluyla tek kişide toplandığı yönetim şekli |
| Muktedir |
: |
Bir şeyi yapmaya, başarmaya gücü yeten |
| Münevver |
: |
Aydın |
| Müreffeh |
: |
Bolluk, rahat ve varlık içinde yaşama |
| Müsadere |
: |
~Zorla mala el koyma |
| Müzmin |
: |
~Sürekli |
| Naif |
: |
Saf, deneyimsiz, acemi |
| Natürmort |
: |
Konusu cansız nesneler veya varlıklar olan resim |
| Nehemya kitabı |
: |
MÖ.5.yy.da Yahudilerin Babil'den sürgünden dönüşünü, Pers kralı Artahşaşta'nın Nehemya isimli saray çalışanını Yehuda Krallığını yönetmesi için Kudüs'e vali olarak atamasını ve Kudüs surlarını onartmasını anlatan Musevi kutsal kitabının tarihi bir parçası |
| Neo rönesans stili |
: |
? (s.35) |
| Nesir |
: |
Düzyazı. Şiir olmayan yazı |
| Nevi şahsına münhasır |
: |
Mec. Kendine özgü, sıra dışı oluşum |
| Nüfuzlu |
: |
Sözü geçer, istediğini yaptıran |
| Paltova |
: |
Günümüzde Ukrayna sınırları içerisinde, Karadeniz'e dökülen 460 km.uzunluğundaki Vorskla nehri kıyısında bir şehir |
| Panç |
: |
İsveç pançı, mayalanmış hindistan cevizi veya pirinç özünden yapılan bir tür likördür |
| Pançova |
: |
Sırbistan'ın başkenti Belgrad'ın kuzeydoğusunda, Tuna Nehri kıyısında bir yerleşim |
| Parlamento |
: |
Yasa, koyma, devlet bütçesi belirleme, hükümeti denetleme görevleri olan, üyeleri halk tarafından seçilen meclis |
| Paskalya |
: |
Hz. İsa'nın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram |
| Pedagog |
: |
Eğitim ve öğretimi kurallara bağlayıp gerekli bilgi ve becerileri kazandıran pedagoji bilimi ile uğraşan kimse |
| Piccadilly |
: |
Londra'da geniş ve düz bir cadde |
| Pierre L'ermite |
: |
1050-1115 arası yaşamış, etkili konuşmaları ile halktan onbinlerce kişiyi ikna edip 1096'da ilk Haçlı Seferini (Hristiyanların müslümanlara düzenledikleri akınlar) başlatan Fransız keşiş |
| Piskopos |
: |
Katoliklerde bir bölgenin din işlerine başkanlık eden en yüksek papaz mertebesi |
| Polip |
: |
Denizdeki mercanları oluşturan, basit yapılı, bitkimsi hayvan kolonisinin her bir bireyi |
| Porter |
: |
Koyu renk malt (arpanın çimlendirilip kurutulmuş hali) kullanılarak üretilen siyah bir bira çeşidi |
| Pön savaşları |
: |
MÖ 264-146 yılları arası, Kartaca ile Roma arasında, Akdeniz deniz ticaretini ele geçirmek ve elde tutmak için yapılan ve üç evrede gerçekleşen Kartaca savaşları |
| Pretzel |
: |
Tuzlu, simide benzeyen formu olan bir çeşit hamur işi |
| Proleterya |
: |
Sermayesi olmayıp sadece iş gücü ile geçimini sağlayan ücretli işçilerden oluşan sosyal topluluk |
| Prometheus |
: |
Yunan mitolojisinde tanrısal düzene kafa tutmuş, insanı yaratıp ona yaratıcılık, bilim ve uygarlığı vermiş tanrı soyundan kahraman |
| Protestan |
: |
Papa'nın dini liderliğini ve günah çıkarmayı kabul etmeyen, Meryem Ana'nın sıradan bir insan olduğuna inanan vs. özellikte Hristiyanlık kolu |
| Prototip |
: |
Model, ilk örnek |
| Prömiyer |
: |
Yeni oynanmaya başlayacak bir tiyatronun ilk gösterimi |
| Prusya |
: |
Avrupa'nın kuzeyinde Baltık Denizi'ne kıyısı bulunan bölgede 1871-1918 arası hüküm sürmüş Alman imparatorluğu |
| Rafaello |
: |
1483-1520 arası yaşamış İtalyan ressam ve mimar Raphael Sanzio, Leonardo da Vinci ve Mikelangelo ile birlikte dönemin 3 büyük ressamından biridir |
| Redaktör |
: |
Yazı yazan, bir yazıyı kaleme alan kimse |
| Rokoko |
: |
18.yy.ın başında Fransa'da geçerli olan, ince, zarif ve kıvrımlı hatları ile kendini belli eden gösterişli bir süsleme tarzı |
| Romulus |
: |
Roma mitolojisine göre MÖ.753 yılında kardeşi Remus ile birlikte Roma'yı kuran kişi |
| Ruhban |
: |
~Hristiyan din adamlarının oluşturduğu dini sınıf |
| Sanatoryum |
: |
Özellikle veremli hastaların tedavisi için kurulmuş sağlık merkezi |
| Sarıhumma |
: |
Çoğunlukla sıcak ülkelerde görülen, bir cins sivrisinek aracılığıyla bulaşan, tene sarı renk veren, ateşli bir hastalık |
| Sefih |
: |
~Zevk ve eğlence |
| Sembolist |
: |
Anlatılmak isteneni simgelerle, dolaylı yoldan ifade eden şair, ressam, yazar vs. |
| Senato |
: |
Bazı ülkelerde yaş ve eğitimlerine göre seçilmiş yönetici topluluğu |
| Serf |
: |
Ortaçağda toprağı ve üzerinde yaşayan köylüleri tek bir mal olarak sayan derebeylik düzeninde toprakla birlikte alınıp satılan köle |
| Seyrüsefer okulu |
: |
Denizcilik okulu |
| Skolastik |
: |
Bilimi, inanç öğretilerini desteklemek için kullanan ve inançla uyumunu sağlamayı amaç edinen Ortaçağ (500-1500) öğretisi |
| Slav |
: |
Dillerindeki yakınlıktan dolayı, Rus, Polonya, Çekoslavakya, Hırvatistan, Sırbistan, Bulgaristan, Bosna Hersek, Makedonya vs. halklarına verilen genel ad |
| Sofist |
: |
Özellikle antik Yunan'da (~MÖ. 5.yy.) etik, siyasal ve toplumsal sorunlar üzerine duran, eleştirel düşünceyi geliştiren gezgin düşünür |
| Sofu |
: |
Dinin emir ve yasaklarına bütünüyle uyan kimse |
| Sosyalizm |
: |
İşçilerin devlet yönetiminde baskın olduğu, üretim araçları (fabrika, tarım arazisi vs.) ile eğitim, sağlık, barınma gibi temel ihtiyaçların devlet elinde olduğu siyasi öğreti |
| Spekülasyon |
: |
Uygulamaya geçmeyen, sadece bilme ve açıklama amacı güden düşünce |
| Spekülatör |
: |
Yolsuz bir biçimde kazanç elde eden |
| St.Helena Adası |
: |
Atlas Okyanusu'nun güney açıklarında, en yakın karaya ~1900 km. mesafede bulunan, Birleşik Krallık'a bağlı, 122 km2 lik bir ada |
| Step |
: |
Kurakçıl otsu bitkilerden oluşan, sıcak ve ılıman iklimlerdeki ağaçsız doğal alan. Bozkır |
| Swift |
: |
1667-1745 arası yaşamış, "Guliver'in Gezileri" kitabının yazarı İrlandalı hiciv ustası yazar, şair ve siyasetçi Jonathan Swift |
| Şansölye |
: |
Almanya ve Avusturya'da hükümet başkanı |
| Şovenizm |
: |
Değişik ırk ve uluslar arasında düşmanlık yaratmayı amaçlayan ve bu yolda kışkırtmada bulunan aşırı ulusçu akım |
| Tifüs |
: |
Rickettsia bakterisinin, bit, pire gibi parazitlerle insana bulaşması sonucu oluşan, baş ağrısı, ateş, kas ağrısı, öksürük gibi belirtileri olan bulaşıcı bir hastalık |
| Tiran |
: |
Acımasız, gaddar, siyasi gücü kötüye kullanan |
| Trahom |
: |
Kirli el ve sineklerle yayılan, sonu körlüğe kadar giden, göz kapaklarının iç kısmının enfeksiyonuna dair bulaşıcı, bakteriyel bir hastalık |
| Ural madenleri |
: |
Avrupa ve Asya'yı ayıran, Kazakistan'dan Kuzey Kutbu'na kadar uzanan 2500 km.uzunluğundaki Ural dağlarında bulunan zengin altın, bakır, nikel vs. madenleri |
| Virchow |
: |
1821-1902 arası yaşamış, modern patolojinin (hücre, doku ve organlardaki yapı ve işlev değişikliklerini araştıran tıp dalı) kurucusu Alman bilim adamı Rudolf Virchow |
| Visterya |
: |
Mor salkımlar halinde çiçek açan bir bitki |
| Vlissingen |
: |
Hollanda'nın güneybatı ucunda yer alan bir sahil şehri |
| Yahudiye |
: |
Hz.İsa'nın doğdugu Bethlehem şehrinin bulunduğu, Roma İmparatorluğunun hakimiyetindeki Filistin'in güneyinde yer almış bir eyalet |
| Yamburg |
: |
Rusya'nın 2. büyük şehri olan Sankt Petersburg'a bağlı bir sahil kasabası |
| Yasama |
: |
Objektif ve sürekli nitelikte kurallar koyma. Kanun koyma |
| Yek |
: |
Tek, bir |
