Katmandu'da Ev Hali
★★★☆☆
Yazar : Elif Köksal
Yayınevi : Metis Kitap
| Abdülhak Şinasi Hisar | : | 1887-1963 arası yaşamış İstanbullu bir yazar. Romanlarında şiirsel bir dil kullanmış, gariplikleri olan, hayallerle avunan kişiler kurgulamıştır |
| Abhisanda Sutta | : | Buda'nın öğreti ve söylevlerini içeren, MÖ.100'de Sri Lanka'da Pali dilinde yazılı hale getirilmiş "Sutta"ların, "budizmin ödül ve getirilerini" konu alan bir parçası |
| Afro saç | : | Kıvırcık saç |
| Ahmedabad | : | Hindistan'ın batısındaki Gucerat eyaletine bağlı ve 2011 itibariyle 5,5 milyon nüfusa sahip bir şehir |
| Akik | : | Bir tür kuvarsdan elde edilen, yarı saydam ve yarı değerli bir taş. Görseli |
| Amdo | : | Çin sınırları içerisinde ve güneybatısında bulunan Tibet özerk (yarı bağımsız) bölgesinin 3 eyaletinden (Amdo, U-Tsang, Kham) kuzeydoğuda yer alanı |
| Amibik Dizanteri | : | İshale sebep olan ve bulaşıcı bir kalın bağırsak hastalığı olan dizanteri, amipli (suda yaşayan tek hücreli bir parazit) ve basilli (çubuk bakteri) olmak üzere ikiye ayrılır |
| Amitabh | : | 1942 doğumlu, 1,88 m. boyunda Hint sinema sanatçısı Amitabh Bachchan. Resmi |
| Anksiyete | : | Endişe, kaygıların çok yoğun ve kontrol edilemez olmasına dair psikolojik rahatsızlık |
| Asuri | : | Kökeni Asur İmparatorluğuna (MÖ.2025-612, Mezopotamya) dayanan ve günümüzde bazı Süryanileri (Nuh peygamberin oğlu Sam'in soyundan Hristiyan) niteleyen topluluk |
| Aşı boyalı | : | İçine karışan demirhidroksit miktarına göre pas rengi, kızıl veya koyu buğday renginde kil ile boyanmış olan |
| Ayn Rand | : | 1905-1982 arası yaşamış, Rusya doğumlu, Felsefe ve tarih eğitimi almış Amerikalı kadın filozof ve yazar. Kitaplarında bireysellik ve kapitalizmi savunmuştur |
| Ayodya | : | Günümüzde Hindistan'ın kuzeyindeki Uttar Pradeş eyaletine bağlı, Sarayu nehri kıyısında bir şehir |
| Ayranaşı | : | Yöreye göre değişmekle birlikte genellikle arpa veya buğdayın pişirilip ayran ile karıştırılması suretiyle yapılan çorba |
| Aziz Gorakhnath | : | 11.yy.da yaşadığı tahmin edilen, Hinduizmin 9 azizinden biri olan meditasyon ve yoga uzmanı. Hindistan'ın Gorakhpur şehri, ismini bu evliyadan almıştır |
| Balat | : | ~Serbest biçimli, şarkı olarak okunan eser |
| Bangalore | : | Hindistan'ın güneyindeki Karnataka eyaletinin başkenti |
| Banyan ağacı | : | Sıcak ülkeler ile en çok Hindistan'da görülen, başka bir ağacın gövdesinde filizlenip büyümeye başlayan ve dallarını toprağa inip yeni gövdeler oluşturan bir tür incir ağacı. Geniş bir alanı kaplayan onlarca gövdeye sahip olabilir ve yüzyıllarca yaşar. Görseli |
| Batik | : | Tek renk, desensiz pamuklu veya ipek kumaşa çeşitli yöntemlerle (balmumu ile şablon oluşturma vs.) desen yapılıp boyanmasına dair Asya kökenli bir kumaş boyama sanatı |
| Beis | : | Sakınca, zarar |
| Bhadra ayı | : | Nepal'in 12 aydan oluşan resmi takvimi "Kartik"in, Ekim ayı ortasından Kasım ayı ortasına kadar süren ve festival düzenlenen 7.ayı. Takvimin miladı Nisan ortasıdır |
| Bıçkın | : | Korkusuz, cesur |
| Bindi | : | Hintli kadınların evlilik simgesi olarak kaşlarının arasına yaptıkları nokta |
| Bodhisatva | : | Buda yolunda olan ve kendini tüm duyarlı canlıların acılardan kurtulup aydınlığa ulaşmasına yardımcı olmaya adamış ve bu yolda kendi aydınlanmasını ertelemiş kişi |
| Bokşi | : | (bkz.s.42) Nepal'de tek başına yaşayan, tanrıça ve hayaletlerle iletişim kurduğuna inanılan büyücü kadın. Haksız yere bokşilikle suçlamak Nepal yasalarında suçtur |
| Bollywood | : | Hindistan'ın en büyükşehri Bombay'ın film yapım merkezi |
| Boudhanath | : | Katmandu'nun en büyük ve kutsal stupasının ismi. 25 Nisan 2015'deki 7,8 büyüklüğünde depremde ağır hassar almış; 2016'da ise tekrar yapılıp ibadete açılmıştır |
| Bozkır | : | Kurakçıl otsu bitkilerden oluşan, sıcak ve ılıman iklimlerdeki ağaçsız doğal alan |
| Brokar | : | Sırma veya gümüş işlemeli bir ipekli kumaş türü |
| Bulvar | : | Yerleşim yeri içinde bulunan her iki yanı ağaçlı geniş cadde |
| Cakaranda | : | Sıcak iklimlerde yetişen ve mor çiçekler açan bir ağaç. Görseli |
| Cana andolan | : | (bkz.s.140) Nepal'de Şubat 1990'da başlayan ve çok partili yönetime geçmeyi amaçlayan halk hareketi |
| Canakpur | : | Janakpur. Nepal'in güneydoğusunda bulunan Madhesh eyaletinin başkenti. Şehir, dini ve kültürel turizm merkezidir |
| Canga Bahadur | : | 1812-1877 arası yaşamış, Nepal'de kraliçeye komplo kuran Başbakan General Gagan Singh'i Eylül 1846 Kot Katliamıyla öldürüp yerine geçen Jung Bahadur Rana |
| Cevval | : | ~Hareketli, canlı, enerjisi yüksek |
| Cüzzam | : | Mycobacterium leprae bakterisinin yol açtığı, belirtileri 2~20 yıl alabilen, sinirler, görme, deri ve solunum yolunu etkileyen, nadir ve tedavisi olan bir hastalık |
| Çelebi | : | Görgülü, terbiyeli, olgun kimse |
| Çil | : | Ormanda yaşayan yabani bir tavuk cinsi. Dağ tavuğu |
| Çipil | : | Kirpikleri dökülmüş ya da çapaklı göz |
| Çua Ka tekniği | : | Fiziksel ve ruhsal gerilimi ortadan kaldırma amacıyla vücuttaki belirli 27 bölgeye parmak, taş veya özel bir çubukla yapılan güçlü masaj ve baskı |
| Çuba (chuba) | : | Tibet kökenli, orjinali koyun postundan yapılmakla birlikte günümüzde ipekten de yapılan, ayak bileğine kadar uzanan daha çok kadınların giydiği geleneksel uzun giysi |
| Dal Bhat | : | Güney Asya kökenli, bölgeye göre değişmekle birlikte (bkz.s.117) haşlanmış pirinç, baharatlı mercimek çorbası, biraz mevsim sebzesi ve turşudan oluşan bir menü |
| Dalay Lama | : | Tibet'deki Budistlerin, -öldükten sonra yeni bir bedende yeniden doğarak- ölümsüz olduğuna inandıkları dini lideri |
| Demir tatlısı | : | Bu iş için yapılmış, çubuktan sapı olan, çiçek, yıldız vb. şekilli, boşluklu, yassı demir kalıpların hazırlanan hamura batırılması suretiyle şekil alan hamur parçasının yağda kızartılması ve son olarak üzerine şerbet dökülmesi ile yapılan bir tatlı. Görseli |
| Denk | : | Yatak, yorgan, kumaş vb. eşyanın sarılıp bağlanmış biçimi |
| Dia (diya) | : | Yansıtıcı bir cihazla içinden ışık geçirilip perde, duvar gibi bir zemine yansıtmak suretiyle bir grup insana izletmeyi sağlayan slayt film. Günümüzde kullanılmamaktadır |
| Didi | : | Nepal dilinde "abla" anlamında kelime aynı zamanda yakın bir arkadaşı ailenin bir parçası gibi hissettirmek için de kullanılan bir hitap sözüdür |
| Diplomat | : | Uluslararası konularda ülkesini temsil etmekle görevlendirilen kimse |
| Drag kraliçesi | : | Eğlence veya moda için kadın kıyafetleri giyip abartılı kadınsı tavırlarda bulunan genellikle erkek kişi |
| Dualite | : | Birbirinden bağımsız ya da zıt iki olgunun varlığını kabul edip birbirini tamamladığını savunan görüş |
| Ekzantrik | : | Alışılagelmiş davranışlara aykırı olan, sıra dışı, apayrı |
| Enstalasyon | : | Herhangi bir iç veya dış mekana sıra dışı bir şeyler ekleyerek, yerleştirerek görsel sanat eseri haline getirme. Örnek |
| Eprimiş | : | Kullanılmaktan aşınmış, erimiş |
| Eşraf | : | Bir yerin zenginleri, sözü geçenler, ileri gelenler |
| Fallus | : | Erkeklik organı |
| Fars | : | Güldürü |
| Fasad | : | ~Yapının cephesini oluşturan duvar |
| Femur | : | Kalça ve diz arasındaki büyük kemik |
| Feng Shui | : | Rüzgar ve su anlamına gelen ve mekanları uygun tekniklerle düzenleyip dekore ederek sağlıklı yaşam, mutlu ilişkiler, kariyer, kazanç getirmeye dair Çin öğretisi |
| Feodal | : | Mec. Zorba |
| FIDE | : | 1924'de Paris'de kurulmuş, tüm ülkelerin satranç federasyonlarını birbirine bağlayan ve uluslararası kuralları belirleyen "Dünya Satranç Federasyonu" |
| For Heavy…(s.194) | : | "Derin bir üzüntü karşısında uçağa binip bulutların üzerinden, Himalayalardan uçup tercihen dilini bilmediğin yeni bir ülkeye gitmek gibisi yok" vb.anlamda cümle |
| Fütursuz | : | Çekinmez, umursamaz |
| Ganeşa | : | Hinduizm'de Tanrı Şiva'nın göbekli, dört kollu ve fil kafalı olarak heykelleştirilmiş oğlu. Bilgeliği ve iyi şansı temsil eder |
| Garnet | : | Lal taşı. Genellikle kırmızı renkte, takı yapımında ve sert yapısı sebebiyle sanayide kumlama tekniği ile aşındırmada kullanılan yarı değerli bir taş. Görseli |
| Getto | : | Bir yerleşim yerinde, başka bir yerden gelip yerleşen azınlıkların olduğu bölge |
| Gizli Yediler | : | Enid Blyton tarafından yazılan ve 15 kitaptan oluşan çocuk kitapları serisi. Çocuk dedektiflerden oluşan grup her kitapta farklı maceralara atılarak sırlar çözmektedir |
| Glayöl | : | Kuzgunkılıcı. Kılıca benzer bir gövde üzerinde açan büyük çiçekleri olan hassas, yetiştirilmesi zor bir süs bitkisi. Görseli |
| Gonzalo | : | 1934-2021 arası yaşamış, hukukçu, felsefe profesörü, Peru komünist partisi Aydınlık Yol'un başkanı Abimael Guzman'ın takma adı. 1992'de terörizmden tutuklanıp başkent Lima yakınındaki bir adada ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştır |
| Gurkha | : | 18.yy.da Hint ermiş Gorkhana'nın müritlerinin oluşturduğu cemaatten gelen ve Nepal Krallığını kurmuş halk |
| Guru | : | Yüksek kasttan gençleri yetiştiren, manevi gücünün yüksek olduğuna inanılan öğretmen veya usta 2) Mec. Herhangi bir konuda deneyimi olan, eskimiş kimse |
| Gurung | : | Nepal'deki 7 bölgeden ülkenin orta kısmında olanı olan Gandaki'nin dağlık yerleşimlerinde yaşayan etnik bir grup. 2011 itibariyle 522 bin nüfusa sahiptiler |
| Hacıabdullah | : | 1888 yılında kurulmuş, günümüzde İstanbul'un Beyoğlu ilçesi, Taksim Meydanı yakınında hizmet veren bir lokanta |
| Hacıyolu | : | Ankara'nın Çankaya ilçesinde bir sokak |
| Hanutçu | : | Alışveriş etmeleri için -özellikle turistleri- komisyon aldığı dükkana götüren kimse |
| Harami | : | Hırsız, haydut, eşkıya |
| Hatmi çiçeği | : | Ebegümecigillerden, bazı cinslerinin kök ve çiçekleri hekimlikte kullanılan, çok yıllık otsu bir süs bitkisi. Görseli |
| Hevenk | : | ~Daha çok sebze ya da meyveyi dizip bağlamada kullanılan ip, çubuk vs. nesne |
| Hicra | : | Güney Asya kültüründe, erkekliği fiziksel olarak giderilmiş, geçimini insanları eğlendirerek sağlayan bir topluluk |
| Hüsnüyusuf | : | Karanfilgillerden, bazı türleri bahçelere süs olarak dikilen bir bitki. Görseli |
| İ Ching | : | Zıplatılan 3 madeni paranın düştüğünde yazı-tura diziliş sırasının "Yi Jing" kitabından yorumlanarak kişinin içinde bulunduğu durumu çözümlemeye yarayan bir yöntem |
| İbrişim | : | Kalınca ipek iplik |
| İltica etmek | : | Sığınmak. Korunmak amacıyla kendi ülkesinden kaçıp başka ülkeye gitmek |
| İmge | : | Genel görünüş, izlenim |
| İndira Gandhi | : | 1917-1984 arası yaşamış, ~15 yıl başbakanlık yapmış Hindistan tarihinin tek kadın başbakanı. Suikast sonucu öldürülmüştür |
| İnisiyasyon | : | Kişinin ruhsal gelişimi için, bu konuda üstün bilgi ve yeteneği olan birinin, belli bir disiplin ve metotla derin bilgi ve eğitim vermesi |
| Janis Joplin | : | 1943-1970 arası yaşamış Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı |
| Kadıkalesi | : | Muğla'nın Bodrum ilçe sınırları içerisinde deniz kıyısında bulunan bir mahalle |
| Kadim | : | Başlangıcı olmayan, eski, ezeli |
| Kafa sesi | : | Normal ses, ciğerlerden gelen havanın gırtlaktaki ses tellerini (kasları) titreştirmesi ile çıkar. Kafa sesi ise karın ve göğüs boşluğunu ayıran diyafram kasından gelen havanın kafa boşluğunda titreşmesi ile oluşan, ince ancak daha uzun süreli sestir |
| Kafuru ağacı | : | Anavatanı uzak doğu olan, boyu 20 m.yi geçip binlerce yıl yaşayabilen bir ağaç. Keskin kokulu ve serinletici yağı, solunum yolu antiseptiği olarak kullanılır |
| Kakma | : | Ahşap malzemede, mobilyada, belirlenmiş desen ve çizimlere göre oyulmuş yuvalara gümüş, sedef vb. süs maddeleri kakılıp oturtularak yapılan iş |
| Kakule | : | Güney Asya'nın sıcak bölgelerinde yetişen, zencefilgillerden, büyük yapraklı bitkinin hoş kokulu ve lezzetli tohumları baharat, aroma vs. amaçla kullanılır |
| Kalaçakra | : | Zaman çarkı (döngüsü) anlamına gelen ve tüm canlıların içindeki aydınlanma tohumunu harekete geçirmeyi amaçlayan bu ritüellerin en önemlisi mandala yapmaktır |
| Kalküta | : | Hindistan'ın doğu ucunda bulunan Batı Bengal eyaletinin başkenti. Hugli nehri sayesinde ülke dış ticaretinin üçte biri bu liman kentinden yapılır |
| Karma | : | Hinduizm, Budizm vs. dinlerde, tüm eylem ve düşüncelerin etkilerinin sonraki yaşamda da (bknz.reenkarnasyon) kişiyi etkileyeceğine dair yasa |
| Karom (Carrom) | : | Asya kökenli, kare şeklinde bir tabla üzerinde tavla pulu benzeri taşları parmakla kaydırarak birbirine çarptırıp köşelerdeki deliklere sokmayı amaçlayan bir oyun |
| Kast | : | Daha çok Hindistan'da görülen ve ayrıcalık bakımından (iş ve eş seçimi, birlikte yeme, içme vs.) kesin sınırları olan toplumsal sınıflandırma |
| Kastrasyon | : | Kısırlaştırma, ilgili organları vücuttan ayırma |
| Kata | : | (Bkz. s.67-78) Sevgi, saygı ve iyi niyeti simgeleyen, misafirlere, yol gidip gelenlere ve Lamalara verilen beyaz ya da sarı renk, ucu püsküllü uzun kumaş parçası |
| Katatonik | : | Uzun süre hareketsiz ve aynı pozisyonda kalma durumu |
| Ke garne | : | Nepal kültüründe kullanılan, umutsuz veya değiştirilemez durumlarda "neyse ne, ne yapayım" vb. anlamında ifade |
| Kehribar | : | Çam ağacından elde edilen, süs eşyası yapımında kullanılan, açık sarıdan kızıla kadar renklerde, yarı saydam, kolay kırılır reçine. Görseli |
| Kelebek gözlük | : | Kulaktan destek alan sapları olmayan, burna tutturulan gözlük |
| Kemalettin Tuğcu | : | 1902-1996 arası yaşamış, acıklı ve dramatik romanları ile bilinen, bazı eserleri tv'ye uyarlanmış (Baba Evi dizisi, Ayşecik filmi) yazar |
| Kesif | : | Güçlü etki |
| Kiç | : | Estetik etki yaratan ancak herhangi bir sanat akımı kapsamında olmayan eser vs.için kullanılan ifade, "popüler ancak değersiz" vb. anlamda kullanılmış |
| Klostrofobi | : | Kapalı yer korkusu |
| Kolektif | : | Birçok kimsenin bir araya gelmesi ile oluşan |
| Kolera | : | Vibrio Cholera bakterisinin kirli su ve yetersiz kişisel hijyen sebebiyle içecek ve yiyeceklere bulaşması ile ortaya çıkan, şiddetli ishale neden olan bulaşıcı bir hastalık |
| Konca Kuriş | : | 1961-1999 arası yaşamış, Müslüman, feminist yazar. Hizbullah tarafından 1998'de kaçırılıp işkence edilmiş ve 555 gün sonra bir bodrum katta ölü bulunmuştur |
| Korno | : | Kıvrımlı bakır borulardan yapılmış üflemeli bir çalgı. Görseli |
| Korporasyon | : | Belli bir iş kolunda usta, kalfa ve çırakları içine alan dernek. Lonca |
| Kot sarayı | : | Katmandu'nun Durbar meydanında kraliyet sarayının da bulunduğu yapı kompleksinin bir bölümü. Eylül 1846'da buraya suikast düzenlenerek Nepal başbakanı ve onlarca kişi öldürülmüştür |
| Kozmoloji | : | Evrenin oluşumu, yapısı ve yöneten yasaları inceleyen felsefe ve bilimsel öğreti |
| Kök guru | : | Kişinin kendi doğasının farkına varmasına, varsayım üzerine kurulu dünyasından kurtulup gerçek özüne dönmesine yardımcı olan guru |
| Kranio-sakral | : | Terapistin elleriyle kuyruk sokumundan beyne kadar olan omuriliğe ve beyni çevreleyen yumuşak dokuya basınç uygulaması suretiyle bazı rahatsızlıkları tedavi tekniği |
| Kuli | : | Güney ve doğu Asya'da düşük ücretli, vasıfsız, genellikle hamallık yapan işçi sınıfı insanlar |
| Kunda Dixit | : | Katmandu'daki haftalık İngilizce gazete "Nepali Times" ın (Nepal Vakitleri) yayıncısı ve baş editörü. Katmandu üniversitesinde gazetecilik dersleri de vermektedir |
| Kuram | : | Uygulamalardan bağımsız olarak ele alınan soyut bilgi |
| Lama | : | Budizmde rahip, rahibe ya da belli bir ruhani olgunluğa erişmiş öğreticilere verilen saygı unvanı |
| Lapis Lazuli | : | Birkaç mineralin birleşiminden oluşmuş, koyu mavi renkli, mücevher vs. yapımında kullanılan değerli bir taş. Görseli |
| Lepiska | : | Sarı renk, uzun ve düz kadın saçı |
| Lewade | : | Nepal'in orta kesimindeki Pokhara şehrinin kuzeydoğusunda, 1300 m. rakımda bulunan bir köy |
| Lotus | : | Nilüfer çiçeği olarak da bilinen, yağmur ormanlarına özgü, Budizm ve Hinduizm'de mükemmelliğin sembolü kabul edilen bir bitki. Görseli |
| Lungi | : | Afrika, Güney Asya gibi sıcak iklimli yerleşimlerde erkeklerin rahat ve serinlik vermesi sebebiyle kullandığı peştamal benzeri renkli etek |
| Madhesi | : | Nepal'in güneyindeki ovalık Terai bölgesinde yaşayan, Hint kültürel geçmişine sahip Nepalli kimse |
| Mağfiret | : | Bağışlama |
| Maharaca | : | Hint prensleri olan Raca'dan daha büyük hükümdarlara verilen unvan |
| Mahatma Gandhi | : | 1869-1948 arası yaşamış, Hindistan'ın bağımsızlığının siyasi ve ruhani lideri. Kötülüğe karşı şiddetsiz direniş, kardeşlik, özgürlük savunucusudur. Suikaste uğramıştır |
| Mahsun | : | Üzgün |
| Mancuşri | : | Budizmin 3 kolundan biri olan Mahayana'da bilgeliği temsil eden Bodhisatva (Tüm canlıların Budalığa ulaşmasına yardım için kendi Budalığını erteleyen) |
| Mandala | : | Hinduizm ve Budizmde meditasyon amacıyla yapılan, iç içe geçmiş kare, daire, yıldız vb. şekiller ile bazen tanrı resimlerinden oluşan, bakıldığında kişiyi gizemli merkeze odaklayan resim yapma ve boyama işi |
| Mandap | : | Hint mimarisinde, sütunlar üzerinde yükselen, üstü kapalı ancak çevresi genellikle açık, altında adet veya ayinlerin yapıldığı süslü sundurma benzeri yapı ! |
| Mantra | : | Motivasyon amacıyla tekrarlanan olumlu sözcük ya da cümle |
| Maocu | : | İsmini Çinli devrimci Mao Zedong'dan alan ve sosyalist bir yönetime ulaşmak için kırsaldan kente yapılan silahlı devrim yanlısı. Devrimin merkezinde köylü sınıfı vardır |
| Marksizm-Leninizm | : | Adını Alman filozof Karl Marx (1818-1883) ve Rus devrimci Vladimir Lenin (1870-1924)'den alan ve işçi sınıfının mutlak hakimiyetinde, toplumsal büyük üretim araçlarını (çok büyük fabrika, tarım arazisi vs.) elinde tutan ancak küçük özel işletmeleri destekleyen, yayılmacı olmayan, kısmen kapitalist bir yönetim sayesinde sınıfsız ve eşit bir toplum kurma amacı güden siyasi ideoloji |
| Masala | : | (bkz.s.26) Hindistan kökenli, genellikle Güney Asya'da kullanılan, karabiber, tarçın, zencefil, karanfil, kimyon ve kakuleden oluşan baharat karışımı |
| Meczup | : | Tanrı aşkıyla aklını yitirmiş kimse |
| Merserize | : | Kimyasal bir yöntemle parlaklık verilmiş pamuk ipliği |
| Meşrutiyet | : | Hükümdarlıkla yönetilen bir ülkede tüm gücün kısıtlama, denetim ve halk oyu olmaksızın hükümdar ve onun seçtiği mecliste toplandığı devlet yönetimi |
| Misyoner | : | Bir dini, özellikle Hristiyanlığı yaymakla görevli kimse |
| Muskat | : | Suudi Arabistan'ın güneydoğu ucundaki ülke olan Umman'ın başkenti |
| Muzip | : | İnsanı, şaka yollu üzecek veya uğraştıracak davranışlarda bulunmayı huy edinmiş olan |
| Münazara | : | Bir konu üzerinde, belli kural ve yöntemlere uyularak yapılan tartışma |
| Müreffeh | : | Refah içinde, iyi bir hayatı olan |
| Naga | : | Güney Asya mitolojisinde yer alan, yarı insan yarı yılan biçimli, tamamen insan ya da yılana dönüşebilen, hazinelerin koruyucusu yarı tanrı olarak kabul edilen ve yer altında yaşayan kabile halkı |
| Nepathya | : | (bkz.s.159) Nepal'in halk türkülerini rock müzik tarzında seslendiren bir müzik grubu |
| Nevar | : | Hindistan'dan Katmandu'ya gelip ilk yerleşen yerlilerden oluşan halk |
| Nevrotik | : | Asabi, sinirli |
| Newsweek | : | 1933'den beri tüm dünyada dağıtılan haftalık Amerikan haber dergisi. Time dergisinden sonra en çok baskı yapan ve reklam geliri olan dergidir |
| Nina Simone | : | 1933-2003 arası yaşamış Amerikalı siyahi şarkıcı, şarkı sözü yazarı, piyanist, insan hakları savunucusu |
| No good | : | "Alçak, aşağılık kimse" anlamında da kullanılan İngilizce ifade |
| Nostradamus | : | 1503-1566 arası yaşamış, Fransız hekim, eczacı, kâhin ve astrolog Michel de Nostredame |
| Oksiput | : | Kafatasının arka alt kısmında bulunan, yamuk sığ bir tabağa benzeyen parça |
| Om Mani Padme Hum | : | Budistlerin kullandığı Sanskritçe bu mantra, "mücevher lotus çiçeğine selam olsun" anlamına gelir. Lotus çiçeğinin yaşam döngüsü ve sırrını temsil ettiğine inanılır |
| Osho | : | 1931-1990 arası yaşamış, akademik felsefe eğitimi olan Hindistanlı guru Chandra Mohan Jain. Lüks düşkünlüğü ve müridlerini istismarı ile de bilinir |
| Ölürayak | : | ~Ölmek üzereyken |
| Pagoda | : | Genellikle güneydoğu Asya'da görülen, her katta belirgin saçakları bulunan, gittikçe küçülen katlardan ve merkezden göğe yükselen bir sütundan ibaret kutsal yapı |
| Paharganj | : | Hindistan'ın kuzeyindeki başkenti Yeni Delhi'de bulunan ve uygun fiyatlı pansiyon, restoran ve küçük dükkanların olduğu, gezginlerin uğrak yeri bir bölge |
| Palya | : | Hindistan'ın kuzeyindeki Uttar Pradeş eyaletine bağlı, Nepal sınırına yakın bir kasaba |
| Pan | : | Güney Asya'da ceviz vs.birkaç kuruyemiş, tütün, hindistan cevizi ve çeşitli baharatların karışımıyla yapılan çiğnemelik sakız benzeri karışım |
| Pançayat (Panchayat) | : | Nepal'de Kral Mahendra'nın, Aralık 1960'ta Başbakan B.P.Koirala yönetimindeki Nepal Kongre Partisi'nin yönettiği hükümeti devirerek başlattığı ve 1989'a kadar süren partisiz siyasi sistem |
| Papaya | : | Ana vatanı orta Amerika olan, sıcak iklimlerde yetişen bir ağaç ve kavuna benzeyen meyvesinin adı. Görseli |
| Paradigma kayması | : | İnsanların düşünme ve olaylara bakma biçiminde kökten değişim |
| Paricat (Parijat) | : | Güney Asya kökenli, ortası turuncu renk beyaz çiçeklerini sadece gece açan, çiçekleri kumaşları sarıya boyamada da kullanılan bir yasemin türü |
| Parlamento | : | Yasa, koyma, devlet bütçesi belirleme, hükümeti denetleme görevleri olan, üyeleri halk tarafından seçilen meclis |
| Parvati | : | Hindu evli kadınların kocalarına sağlık ve uzun ömür dilemek için tapındıkları tanrıça. Hinduizmin 3 tanrısından biri olan Şiva'nın eşidir |
| Paşupatinath | : | Katmandu'da bulunan ve Hinduizm 3 tanrısından biri olan Şiva'nın tapınağı olarak kabul edilen, Unesco Dünya Mirasları listesinde yer alan bir yapı |
| Patan | : | Katmandu'nun güneyindeki komşu şehir |
| Patiska | : | Genellikle pamuktan dokunmuş sık ve düzgün bez |
| Payanda | : | Bir yapı elemanının yıkılmaması veya desteklemesi için konulan, genellikle eğik destek parçası |
| Pedagog | : | Çocuk ve ergenlerin psikolojik ve duygusal gelişimi hakkında ebeveynlerine danışmanlık yapan uzman |
| Pencap | : | Hindistan'ın kuzeyinde yer alan bir eyalet |
| Pipal | : | Bodhi ağacı olarak da bilinen, yaprakları kalp şeklinde, ortalama 1500 yıl yaşayan, Budistler ve Hindular tarafından kutsal sayılan bir incir ağacı türü. Ficus Religiosa |
| Plato | : | Deniz seviyesinden yüksek, yazın havası serin olan ve genellikle hayvan otlatılan geniş düzlük. Yayla |
| Pleksiglas | : | Renkli veya renksiz, saydam veya yarı saydam çeşitleri olan plastik cam. Pleksi |
| Pokhara | : | Nepal'in tam ortasında bulunan bir şehir |
| Ponçik | : | İçine krema veya reçel vb. konulup fırında pişirilen bir tür hamur işi tatlı |
| Potala sarayı | : | Çin'in güneybatısındaki Tibet özerk (yarı bağımsız) bölgesinde yer alan ve 17.yy.da yapılmış, yüzlerce odası ve tapınağı olan bir saray. Görseli |
| Prasad | : | Hindu inancında "kutsal besin". Tanrılara sunulduğunda bereketi artırdığı ve kutsal bir güç verdiğine inanılır |
| Puca | : | Hinduizmde, dua etme gibi günlük sıradan adetlerden özel tapınma ayinlerine kadar farklı uygulamaları olan tüm dini ritüellerin genel adı |
| Rahibe Teresa | : | 1910-1997 arası yaşamış, Arnavut kökenli sosyal hizmet gönüllüsü ve insan hakları aktivisti. Katolik olup hayırsever faaliyetleriyle 1979'da Nobel Barış Ödülü almıştır |
| Ramayana | : | MÖ.4~2. yy. arası 3 Hindu tanrısından biri olan Vişnu'nun Prens Rama bedeninde yeniden doğup yaşadıklarını anlatan, eski Hint kültür ve yaşamına dair destan |
| Rancer | : | ABD'de yayınlanan bir süper kahraman tv dizisinden esinlenen, dünyayı kötü uzaylılardan kurtaran gençlerden oluşan popüler oyuncak karakterler |
| Redhouse | : | İstanbul'da 8 yıl yaşamış, Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızca bilen dil bilgini ve mütercim İngiliz James Redhouse (1811-1892) tarafından oluşturulmuş sözlük |
| Reiki | : | 19.yy. başında Japonya'da ortaya çıktığı düşünülen, dokunarak yaşam enerjisi aktarımı yoluyla fiziksel ve ruhsal iyileşme sağlayan şifa verme tekniği |
| Rinpoçe | : | Tibet budizminde kullanılan ve "değerli olan" anlamındaki saygı unvanı, yeniden doğmuş lamalar için kullanılır |
| Rişi Pançami | : | Nepal'de kadınların, bilmeden işledikleri günahlarından arınmaları için Bagmati nehrinde yıkanarak kutladıkları bayram |
| Rododendron | : | Orman gülü. Görsel |
| Rudrakşa | : | Güneydoğu Asya kökenli, tohumları kurutulduğunda kahverengi renk alan ve "Şiva'nın gözyaşları" anlamına gelen bir "Elaeocarpus ganitrus" bitkisi. Kolye vb.süs eşyası ile tansiyon, astım vs. hastalık tedavisinde de kullanılır |
| Rupi | : | Hindistan, Pakistan, Sri Lanka, Nepal, Endonezya, Maldivler, Seyşeller ve Mairitus'da kullanılan, 1 ila 1000 arasında 9 farklı miktarı olan para birimi |
| Sadu | : | Hindularda her türlü dünyevi işten uzaklaşmış, tapınak, mağara vs.de yaşayan, kendini dine adamış, halkın kutsal saydığı kişiler. Kitabın kapağındakiler Sadu'dur |
| Safran | : | 20-30 cm. boyunda, mor renk çiçek açan bir bitki ve bu bitkiden elde edilen gıda boyası (sarı) ve baharat. Onbinlerce çiçekten sadece yarım kilo safran çıktığından çok değerlidir. Görseli |
| Sai Baba | : | 1926-2011 arası yaşamış, manevi gücü yüksek olduğuna inanılan bir Hintli |
| Sakil | : | ~Yavaş, tempoya ayak uyduramayan |
| Salyani Racası | : | Nepal'in batısında yer alan ve ülkenin 7 eyaletinden biri olan Karnali'ye bağlı ilçe Salyani'yi yöneten prens |
| Sarılık | : | Karaciğerin genellikle virüs kaynaklı enfeksiyonlar nedeniyle iltihaplanması. Hepatit |
| Sari | : | Hint kadınlarının giydiği, renkli, parlak, işlemeli, uzunca bir kumaşın bedene sarılması suretiyle ve bazen başı da örtmeyi sağlayan kıyafet |
| Sarsak | : | ~Sersem. Düşünmeden hareket eden, ne yaptığının farkında olmayan |
| Satirist | : | Bir kimse, toplum, ya da düşüncenin kusur veya kötülüklerini, iğneleyici sözlerle, alaylı yoldan ifade eden kimse. Hicivci |
| Sefaret | : | Elçilik |
| Sepya | : | Mürekkep balığından türetilen kırmızımsı kahverengi rengin fotoğrafçılıkta kullanılan ve resmin tümüyle kahverengi ve tonlarından oluşma tekniği |
| Sıdkı sıyrılmak | : | Birinden veya bir şeyden bıkmak, soğumak |
| Sos Çocuk Köyü | : | 1949'da Avusturya'da Hermann Gmeiner tarafından kurulmuş, ailesiz çocuklara destek olup yetiştirme amacı güden, 135 ülkede faaliyet gösteren bir dernek |
| Stupa | : | Geçmişte Buda'nın kemik ve özel eşyalarını barındırmış, günümüzde ise tapınak amacıyla kullanılan kubbeli kutsal Budist yapısı |
| Sunak | : | Üzerinde dini tören yapılan taş masa |
| Suşanta Baba | : | (bkz.s.91) Kitabın yazarı Elif Köksal'ın Hint fakiri arkadaşı |
| Süfli | : | Aşağılık, bayağı, adi |
| Şahmeran | : | Başı insan, gövdesi yılan biçiminde olduğuna inanılan efsanevi varlığın (Naga) Anadolu kültüründeki adı |
| Şaman | : | Gelecekten haber verme, büyü yapma, ruhlarla iletişim kurarak hastalıkları iyileştirdiğine inanılan din adamı |
| Şantör | : | Erkek şarkıcı |
| Şerpa | : | Nepal'in dağlık kesiminde, özellikle Himalayalar'da yaşayan yerel halk. Bir kısmı geçimlerini, Everest'e tırmanmaya gelen dağcıların malzemelerini taşıyarak sağlar |
| Şii | : | Hz.Muhammed'in ölümünden (632) sonra damadı Hz.Ali'yi halife (dini ve siyasi lider) kabul edip diğer 3 halifeyi tanımayanların kurdukları İslamiyet kolu |
| Şiva | : | Hinduizmin 3 tanrısından (Vişnu, Brahma, Şiva) yıkım, yok ediş gücünü simgeleyen ve en önemli olanı |
| Taç çakra | : | İnsan bedenindeki 7 çakradan (enerji merkezi) başımızın üzerinde olanı. Bilgelik, bilinç ve aydınlanma merkezidir. Kendimiz, yaşam ve insanlara bağlılığımızla ilgilidir |
| Tahayyül etmek | : | Hayal etmek |
| Takdis etmek | : | Kutsamak |
| Tamang | : | Nepal ve Hindistan'da yaşayan etnik (gelenek, dil, kültür ve soy bakımından birbirine bağlı topluluk) bir grup |
| Tamil harfleri | : | Halen Sri Lanka ve Singapur'un resmi dili olup Asya'da ~75 milyon insanın konuştuğu, geçmişi milada uzanan Tamilce'nin harfleri. Görseli |
| Tanka (Thangka) | : | Genellikle pamuk kumaş üzerine yapılan, merkezinde Budist tanrısının olduğu bir sahneyi tasvir eden resim |
| Tanrıkral | : | Tanrının temilcisi olarak görülen kral |
| Tantra | : | (bkz.s.99) Nevar kavminden Budist rahiplerin kendine has dini ritüelleri, Budist aydınlanmanın kısa yolu olup Bacrayana denir. Diğer adı ise Tantra'dır |
| Tantrik | : | Kitaptan değil sadece ruhani bir öğretici tarafından öğrenilebilen, bodhisadva (bkz.) metoduyla Budalığa ulaşmayı hedefleyen derin bir Budizm kolu. Vajrayana |
| Taraça | : | Eğimli bir arazide tarım yapmak amacıyla kenarı taş vs. duvarla desteklenmiş, basamaklar halinde düz alan. Teras |
| Tay rahibe | : | Tayland halkından olan rahibe |
| Termit | : | Akkarınca. Tropik (yağışlı ve sıcak) bölgelerde yaşayan, ahşaba ve bitkilere büyük zarar verebilen karınca türü bir böcek |
| Tifo | : | Kirli sular ve hijyenik olmayan yiyecekler ile bulaşan, baş ağrısı, ateş, bağırsak rahatsızlıkları vs. yaratan, bulaşıcı, sadece insana özgü, bakteriyel bir hastalık |
| Tiic (Teej) | : | Hinduizm ve Budizm'de tanrıça Parvati ve eşi Şiva ile olan birliğine adanmış olan, kadın ve kızlar tarafından şarkılar, danslar ve dualarla kutlanan bayram |
| Tika | : | Güney Asya'da alına sürülerek sosyal ve dini işlerde kullanılan, Zerdeçalgillerden yerel bir bitkinin sarı renk tozu. Sönmüş toz kireç ile karıştırıldığında kırmızıya döner |
| Tofu | : | Soya fasulyesinden elde edilen, protein ve kalsiyum kaynağı bir tür bitkisel peynir |
| Totem | : | İlkel toplumlarda topluluğun ondan türediği sanılan ve kutsal sayılan hayvan, ağaç vs. doğal nesne |
| Travma sonrası stres sendromu | : | Yaşanan bir travma (savaşta çatışma, tecavüz vs.) üzerinden haftalar, aylar geçmesine rağmen psikolojik etkilerin sürdüğü zihinsel rahatsızlık |
| Tunç | : | 1972 doğumlu profesyonel dağcı, yazar ve motivasyon konuşmacısı Tunç Fındık. 23 Mayıs 2001 tarihinde, 29 yaşında iken Everest zirvesine çıkmıştır |
| Tutak | : | Sıcak mutfak araçlarını tutmakta kullanılan, birbirine şeritle bağlı bez çifti |
| Unicef | : | 1946'da kurulmuş, merkezi New York'da olup 156 ülkede ofisi bulunan, zor durumda veya dışlanmış çocukların korunması ve gelişimi için çalışan bir organizasyon |
| Vakur | : | Ağırbaşlı |
| Valentino | : | 1895-1926 arası yaşamış İtalyan asıllı Amerikalı sinema oyuncusu Rudolph Valentino, yakışıklılığı ve romantik rollerdeki başarıları ile kadınların hayranlığını kazanmıştır. Resmi |
| Veliaht | : | Bir hükümdarın ölümünden veya tahttan çekilmesinden sonra tahta geçmeye aday olan kimse |
| Vişnu | : | Hinduizmin 3 tanrısından (Vişnu, Brahma, Şiva) doğum-yeniden doğumu simgeleyen ve koruyucu olanı |
| Yabanlık | : | Bayram gibi önemli günlerde veya konukların yanına çıkarken giyilen yeni giysi |
| Yak | : | Asya'nın bazı bölgeleri ve Tibet'te yabani veya evcil olarak yaşayan, kılları uzun bir tür öküz |
| Yar | : | Uçurum |
| Yeşim taşı | : | Genellikle mücevher ve süs eşyası yapımında kullanılan, kristal yapısı sebebiyle ince oyma işçiliği yapılabilen sert ve değerli bir taş. Görseli |
| Yeti | : | Himalayalar'da yaşadığına inanılan, yarı insan yarı maymun efsanevi büyük yaratık. Koca ayak |
| Yıldız haritası | : | Bir insanın doğduğu anda gök cisimlerinin konumları ve birbiriyle olan açılarını gösterir harita, kişinin özellikleri ve gelişim fırsatlarına dair tahmin öngörür |
| Yitum Bahal | : | Nepal'de inşaa edilmiş en eski manastırlardan biri olan ve Katmandu'da bulunan 2 katlı bu yapı kompleksinin ortasında bir avlu bulunmaktadır |
| Yogi | : | Hinduizm, Budizm vs. dinlerde yoga veya herhangi bir meditasyon uygulayıcısına verilen ad |
| You have no idea what we get away with | : | "Nelerden kurtulduğumuz hakkında hiçbir fikrin yok" vb. anlamda cümle |
| Zerdüştlük | : | Mecusilik olarak da bilinen, MÖ. bir zamanda İran'da kurulmuş, temel ilkeleri iyilik ve kötülük olan, Ahura Mazda'yı tanrı kabul eden, ateşi, güneşi kutsal sayan bir din |
| Zincifre | : | Civa elde edilen, yanardağ çevrelerinde bulunan, kırmızı renkli, zehirli (!) bir cevher. Pas önleyici olarak ve tıpta deri hastalıklarında kullanılır |
| Zogçen (dzogchen) | : | Tibet Budizminin en üst aşaması olup "Mükemmellik, kusursuz yetkinlik" anlamına gelir. Budist öğretilerin manevi özü ve asıl kurtuluş yoludur |
