Atatürk'ün İzinde Bir Arpa Boyu
★★☆☆☆
Yazar : Bahriye Üçok
Yayınevi : Cem Yayınevi
| 12 Eylül | : | 1980'de Genelkurmay başkanı Kenan Evren'in sağ-sol çatışması, ekonomik istikrarsızlık, şeriat propagandaları vs. sebeplerle başbakan Süleyman Demirel hükümetine yaptı darbe |
| 31 Mart olayı | : | 2.Meşrutiyetin (1908) ilanı sonrası toplumda ve ordu içinde artan kutuplaşma ve gerginlikler sebebiyle şeriat yanlılarınca Nisan 1909'da (Hicri 31 Mart 1325) İstanbul'da yönetime karşı yapılmış büyük ayaklanma ve darbe teşebbüsü |
| a.g.e. | : | Adı geçen eser |
| Abbasiler | : | Emevi devletinin yerine geçip 750-1258 arası kuzey Afrika, Arap yarımadası ve doğusunda halifeliği sürdüren Arap devleti, Moğollar tarafından yıkılmıştır |
| Abd Manaf oğulları | : | ~İslam peygamberi Muhammed'in bir dede soyu |
| Abu-l Farac | : | 1225-1286 arası Melitene'de (günümüz Malatya şehri) yaşamış felsefeci, tarihçi, dilbilgisi uzmanı, şair ve ilahiyatçı Bar Hebraeus. Yahudi iken Hristiyan olmuştur |
| Agel | : | Arap erkeklerinin kefiyelerinin üzerine bağladıkları, yünden örülmüş kalın çember bağ |
| Ahara vermek | : | ~Başkasına vermek |
| Ahd-i Atik | : | Yahudilerin kutsal kitabına Hristiyanlarca verilen ad |
| Ahd-i Ceditü (Cedid) | : | Kitab-ı Mukaddes’in sadece Hristiyanlara ait olan ikinci kısmının adı |
| Ahid (ahit) | : | Antlaşma |
| Ahit | : | Hz.İsa'dan önce Yahudilere gönderilmiş, Müslümanların Tevrat ve Zebur olarak adlandırdıkları Eski Ahit |
| Akabe | : | İslam dinine uygun yaşayan, köleleri azat eden ve fakir halktan kimselere yardım eden kişiler |
| Akaid (Akait) | : | Bir dinin inanç ve imanla ilgili kurallarını inceleyen bilim dalı |
| Akdetmek | : | Toplantı, konferans, nikâh vb.ni tertip etmek, düzenlemek |
| Akkor (Akor) | : | Gitar, piyano gibi bazı çalgılarda üç veya daha fazla sesin aynı anda tınlaması |
| Alhan,Lahn | : | ? (s.49 orta) |
| Al-Kindi | : | 801-873 arası yaşamış, felsefe, tıp, matematik astronomi, ilahiyat, psikoloji, fizik, kimya ve müziğe kadar pek çok alanda eser yazmış bir Arap bilim insanı |
| Aly Mazaheri | : | 1914-1991 arası yaşamış İran doğumlu Fransız sosyolog, tarihçi ve İran kültürü uzmanı. S.20'de dipnot, "Ortaçağda Müslümanların Günlük Yaşayışları" kitabından alıntıdır |
| Aman dilemek | : | Önce direnirken zor karşısında boyun eğip canının bağışlanmasını dilemek |
| Ameli | : | Uygulama |
| Amil | : | Etken |
| Amplifikatör | : | Kendisine gelen sesleri yükselterek hoparlöre ileten elektronik cihaz |
| Amvas vebası | : | Adını, günümüz Filistin'in başkenti Kudüs'ün 33 km. kuzeybatısındaki Amvas köyünden alan, MS.639'da çıkıp yayınlan, İslam tarihinin ilk salgın hastalığı |
| Anglikan | : | İngiliz kilisesine bağlı, Katolik ve Protestan arasında orta yol olarak görülen bir Hristiyan mezhebi |
| Anonim | : | Yazanı, yapanı, söyleyeni bilinmeyen. Laedri |
| Antrepo | : | Gümrüklere gelen ticari eşyanın vergi vb. işleri yapılana kadar konulduğu depo |
| Aramca | : | Sami dil ailesinin Batı lehçesinden olup kökeni MÖ 9. yy.a dayanan, bugün Mardin, Musul ve İran’da Urmiye Gölü’nün doğu kıyılarında çok az kişinin bildiği yarı ölü bir dil |
| Armoni | : | İki veya daha çok sesin aynı anda kulağa hoş gelecek bir biçimdeki uygunluğu |
| Arpalık | : | Osmanlılarda memurlara görevleri sırasında maaşlarına ek olarak, görevden ayrıldıktan sonra ise bir tür emeklilik maaşı olarak verilen gelir |
| Arşın | : | ~68 cm.lik eski uzunluk ölçü birimi olan arşına göre ölçüm yapan, metal veya tahtadan alet |
| Arşövek (Arşevek) | : | Katolik Hristiyanlarda Piskoposların başı. Başpiskopos |
| Aruz | : | Hecelerin uzunluk veya kısalıklarına göre belirli bir düzen içinde sıralanması esasına dayanan divan edebiyatı şiir ölçüsü |
| Ashap | : | Hz. Muhammed'i görmüş ve onun sohbetinde bulunmuş Müslümanlar. Sahabe |
| Astragan | : | Karakul kuzusunun kıvırcık ve parlak postu |
| Ateşgede | : | Zerdüştçülükte kutsal ateşin yandığı yapı ya da alana verilen isim |
| Atım uzmanı | : | Balistik (merminin havadaki yolunu ve çıktığı silahın tanımlanmasını araştıran bilim) uzmanının kastediliği kanaatindeyim |
| Ayetikerime | : | Kur’an’daki sureleri meydana getiren kelime veya cümlelerden her biri. Ayet |
| Ayinedar | : | Ayna tutan hizmetçi |
| Azatlı | : | Azat edilmiş cariye veya köle |
| Azletmek | : | Bir kişiyi görevinden almak |
| Azline karar verilmek | : | Görevden alınmak |
| Bap, -bı | : | Kitaplarda bölüm, başlık |
| Bent | : | Kanun maddesinin bölümlerinden her biri |
| Beyt (Beyit) | : | Anlam bakımından birbirine bağlı iki dizeden oluşmuş şiir parçası |
| Beytülmal | : | Devlete ait mal varlığının bütünü ve bununla ilgili idari-mali kurum |
| Biat | : | Bir kimsenin egemenliğini tanıma |
| Binaenaleyh | : | Bundan dolayı |
| Biyafra | : | Nijerya'nın güneydoğu bölgesinde bulunan, iç savaş neticesinde Temmuz 1967'den Ocak 1970'e kadar bağımsız olarak hüküm sürmüş, sonrasında tekrar Nijerya'ya bağlanmış devlet |
| Bizans | : | MÖ.9.yy.da kurulan Roma İmparatorluğunun 330'da ikiye bölünmesiyle orta ve doğu Akdeniz kıyılarında 1453'e kadar hüküm sürmüş, başkenti Konstantinopolis (İstanbul) olan Doğu Roma İmparatorluğu |
| Buas ezgileri | : | Medineli iki kabile arasında süren savaşların sonuncu olan Buas savaşı, Medine'nin ~12 km. güneydoğusundaki Buas mevkiinde, 617 yılında gerçekleşmiş, uğruna şiirler yazılıp ezgiler bestelenmiştir |
| Budizm | : | Sidarta Gautama (Buddha - MÖ 563-483) tarafından Hindistan'da kurulup doğu Asya ülkelerine yayılmış, aşırılık, eğlence, hırs ve öfkeden arınıp alçak gönüllü, şefkatli bir hayata ve beraberinde sonsuz mutluluğa ermeyi hedefleyen, ölümden sonra yeni bedende tekrar doğulacağına inanılan bir felsefi görüş |
| Buhari | : | 810-870 arası günümüz Özbekistan'ın Buhara şehrinde yaşamış bilinen en önemli hadis (Hz.Muhammed'in sözleri) bilgini |
| Burhan | : | Kanıt |
| Cahiliye | : | Araplarda Müslümanlıktan önceki dönem |
| Calvin | : | 1509-1564 arası yaşamış, Kalvinizm (Hristiyanlığın geleneklerden kurutulup en eski haline dönmesini amaçlayan Protestanlık kolu) mezhebinin kurucusu Fransız din reformcusu Jean Calvin |
| Cevaz vermek | : | Hoş görmek, uygun bulmak |
| Charlemagne | : | 742-814 arası yaşadığı düşünülen, batı ve orta Avrupa'yı birleştirip kutsal Roma İmparatorluğunu kuran, Hristiyanlığın Avrupa'da yayılmasını sağlayan hükümdar Şarlman |
| Cihet | : | den dolayı, sebebiyle |
| Cizye | : | Osmanlı devletinin, topraklarında yaşayan hür ve yetişkin gayrimüslim erkeklerden yılda bir kez aldığı vergi |
| Corci Zeydan | : | 1861-1914 arası yaşamış Lübnanlı tarihçi, gazeteci ve roman yazarı |
| Cüzi irade | : | İnsanın Allah’ın yarattığı hayır ve şerden birine karar verme gücü |
| Çinhindi | : | Çin'in güneyinde kalan ve Laos, Vietnam ve Kamboçya'yı içine alan yarımada şeklindeki bölge |
| Çivit otu | : | Turpgillerden, yapraklarından mavi boya çıkarılan bir bitki |
| Çorum olayı | : | Çorum'da Mayıs 1980'de ülkücülerin Alevi mahallesine saldırmasıyla başlayan dini ve siyasi temelli olaylarda çoğu Alevi 57 kişi ölmüş ve yüzlercesi yaralanmıştır |
| Darwin | : | 1809-1882 arası yaşamış, insan dahil tüm canlı türlerinin doğal seçilim yoluyla bir ya da birkaç ortak atadan evrildiğini öne sürmüş İngiliz biyolog ve doğa tarihçisi Charles Darwin |
| Derbeder | : | ~Düzensiz |
| Derebeyi | : | Topraklarındaki köylüleri kendi malı sayan ortaçağ siyasi düzeni |
| Ders-i am | : | Medreselerde öğrencilere, camilerde ise halka ders verme yetkisine sahip müderrisler (bilgin) için kullanılan unvan |
| Desisekarane jurnali | : | ~Düzenbazca ve kötüleme amaçlı olarak yetkililere verilen bilgi |
| Deve olayı | : | 3.Halife Osman'ın katillerinin cezalandırılması sorunu sebebiyle 4. Halife Ali ve Hz.Muhammed'in dul eşi Aişe taraftarları arasında Aralık 656'da vuku bulan ve binlerce kişinin öldüğü müslümanların ilk iç savaşı |
| Dikta | : | Hiçbir şart olmaksızın körü körüne uyulması gereken buyruk |
| Dimağ | : | Beyin |
| Dirhem | : | Bir tür gümüş para |
| Divan | : | Divan edebiyatı şairlerinin şiirlerini topladıkları eser |
| Divan edebiyatı | : | 13.-19. yüzyıllar arasında dil, konu, işleniş bakımından Arap ve Fars etkisi altında gelişmiş Türk edebiyatı |
| Divan-ı Mezalim | : | Osmanlılardan önceki Müslüman devletlerinde yüksek dereceli mahkeme ve denetim kurumu |
| Divit | : | Belde taşınan, gümüş vb.nden yapılan bir tür yazı takımı |
| Diyet | : | İslam hukukuna göre, öldürme ve yaralamalarda suçlunun ödemek zorunda olduğu para veya mal |
| Dogmatik | : | Deneye dayalı kanıtları hiçe sayarak inanç öğretilerine dayanan |
| Doktrin | : | Toplumda herhangi bir alanda çığır açan bir düşünce adamının ortaya koyduğu görüşler, ilkeler bütünü. Öğreti |
| Dualist | : | Evrenin, ruh ve madde, iyilik ve kötülük gibi karşıt ve birbirini bütünleyen unsurlardan oluştuğuna dair görüş |
| Düşün | : | Fikir |
| Ebaenced | : | Eskiden beri |
| Edebiyatı Cedide | : | Servet-i Fünun adlı derginin çevresinde toplanan sanatçıların kendileri için kullandığı ad |
| Efkarı ceh-lü gaflet | : | ~Cahillik sebebiyle çevresinde olup bitenlerin farkına varamayıp düşünme durumu |
| Eflatun | : | MÖ.~427-347 arası yaşamış, batının ilk yüksek öğretim kurumu Atina Akademisi'nin kurucusu, Sokrates'in öğrencisi Yunan filozof Platon'un esas adı Aristokles, islam alemindeki adı ise Eflatun'dur. |
| Ehl-i küfür | : | Tanrının varlığını inkar eden, inançsız kimse |
| Ehl-i sünnet | : | İslam dininin temel konularında Hz. Muhammed’i ve sahabenin izlediği yolu benimseyen kimse. Sünnet ehli |
| Ehlibeyit | : | Hz. Muhammed'in kızı, damadı ve torunlarından oluşan ailesi |
| Ekabir | : | Büyükler, ileri gelenler |
| Ekol, -lü | : | Bir bilim ve sanat kolunda ayrı nitelik ve özellikleri bulunan yöntem veya akım; okul |
| Elfaz-ı kabiha | : | Çirkin, ayıp sözler |
| Elham | : | ? (s.50 son) |
| Emeviler | : | Hz. Ali'nin 661'de öldürülmesinden sonra kurulan Emevi devleti, İspanya, Kuzey Afrika, Arap yarımadası ve doğusunda hüküm sürmüş, 750'de Abbasiler tarafından yıkılmıştır |
| Emil (Emile) | : | Jean Jacques Rousseau'nun 1762'de yayınlanmış olan ve bireyin doğumdan itibaren yetiştirilmesi ve eğitimini konu alan kitabı |
| Emperyalist | : | Yayılmacı, işgalci |
| Endülüs | : | Günümüzde İspanya ve Portekiz'in yer aldığı İber yarımadasında 8.yy.dan 15.yy.sonuna kadar Arapların etkisi altındaki bölge |
| Engizisyon | : | Ortaçağda (MS. 500-1500) Katoliklerde katı din inançlarına karşı gelenleri cezalandırmak için kurulan kilise mahkemesi |
| Ensar | : | Hz. Muhammed'e hicret zamanında yardım eden Medineliler |
| Enstitü | : | Bir üniversiteye bağlı ya da bağımsız olarak araştırma yapan ve bazı durumlarda öğretime de yer veren eğitim kurumu |
| Epirus | : | Günümüzde kuzeyi Arnavutluk, güneyi Yunanistan topraklarında kalan ve karşısında Korfu adası olan tarihi bölge. Epir |
| Erkan-i devlet | : | Devletin ileri gelen, üst düzey yöneticileri |
| Esef | : | Olmaması gereken bir şey için duyulan üzüntü |
| Etnografya | : | Kavimleri (dil, kültür ve soy bakımından birbirine bağlı topluluk) karşılaştırarak inceleyen, kültür oluşumlarını araştıran bilim |
| Evek | : | ? (s.158) |
| Eyle | : | Suriye'nin güney komşusu Ürdün'ün Kızıldeniz'e kıyısı olan liman şehri Akabe'nin eski adı |
| Fakih | : | Fıkıh bilgini |
| Fariza | : | İslam dinine göre geçerli bir mazeret olmadıkça yapılması gereken iş veya görev |
| Farlaki | : | "Farkı" yazılmak istenirken yanlışlıkla "farlaki" yazıldığı kanaatindeyim |
| Fasık | : | Allah'ın emirlerini tanımayan |
| Fasid (Fasit) | : | İşe yaramaz |
| Fatalist | : | Her şeyin, alın yazısına göre önceden belirlenmiş olduğuna, insanın bu önceden belirlenmiş olan alın yazısını değiştiremeyeceğine inanan dünya görüşü. Kadercilik, Cebriye |
| Fenomen | : | Olgu |
| Feth-ül Kadir | : | 1760-1834 arası yaşamış İslam alimi Muhammed bin Ali Şevkani'nin 5 cilt olarak ve 6 yılda tamamladığı Kuran-ı Kerim yorum ve açıklaması |
| Fıkıh | : | İslam hukukunda din ve dünya işleri ile ilgili kurallar |
| Fıtır sadakası | : | Zorunlu ihtiyaçları dışında birikmiş 80 gr. altın veya eş değerde malı olan Müslüman'ın zekattan ayrı olarak fakirlere ramazan bayramı öncesi vermesi vacip olan sadaka. Fitre |
| Frenk | : | Osmanlıların Avrupalı, özellikle Fransızlara verdiği ad |
| Galat | : | Yanlış kelime veya söz |
| Galebe | : | Üstünlük |
| Galiye | : | Tanrısal niteliklerin Hz.Ali'de toplandığı görüşünde olan bir Şii mezhebi |
| Galiz | : | Kaba ve çirkin |
| Gam | : | Sekiz notanın kalın sesten inceye veya inceden kalına gitmek üzere sıralanmış dizisi |
| Garipname | : | Kendini tanrıya adamış Türk şair Aşık Paşa'nın (1272-1333) 1329'da yazdığı, 24 bin mısradan oluşan, ana konusu din olan, ahlaki ve felsefi divan edebiyatı şiiri |
| Gayr | : | Başka |
| Gaza | : | İslam dinini korumak veya yaymak amacıyla Müslüman olmayanlara karşı yapılan kutsal savaş |
| Gazneliler | : | İran'ın doğusu, Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzeyinde 963-1186 arası hüküm sürmüş Türk devleti. Selçuklularla yaptığı Dandanakan Savaşı (1040) sonrası zayıflamıştır |
| Grek | : | Yunan uygarlığının MÖ.800-323 arası antik döneminde yaşamış olan halk |
| Güfte | : | Müzik eserlerinin yazılı metni |
| Habeş | : | ? (s.34-3) |
| Habip, -bi | : | Gönülden sevilen, gönül verilmiş olan kimse |
| Hacer-ül Esved | : | Kabe'nin duvarında yer alan, cennetten indirildiğine inanılıp Müslümanlarca kutsal sayılan, 30 cm. çapında ve yumurta biçiminde siyah ve parlak taş |
| Haçlı seferleri | : | 1096-1272 arasında, Avrupalı Katolik Hristiyanların genellikle Müslümanların elindeki Orta Doğu'da askeri ve siyasi kontrol kurmak için düzenledikleri 9 akından her biri |
| Had cezası | : | İslam hukukuna göre zina, zina iftirası, içki içme, hırsızlık, yol kesme suçları için Kuran'da belirtilmiş olan cezalar |
| Hadisişerif | : | Hz.Muhammed'in sözleri. Hadis |
| Hakk-ı selat | : | ? (s.203 son) |
| Halel getirmek | : | Zarar vermek |
| Halet-i Fikriye | : | Fikirler, görüşler |
| Halifelik | : | Ülkenin, halifenin (Hz.Muhammed'den sonra müslümanların dini ve siyasi liderlerinden her biri) egemenliğinde ve yönetiminde olması. Hilafet |
| Halil | : | Sadık, samimi dost |
| Hall | : | Karışık bir meselenin içinden çıkmak çin karar verip neticelendirmek, çözmek |
| Hanbeli | : | İslamiyetin 4 sünni mezhebinden (Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli) biri. İsmini kurucusu Ahmed bin Hanbel'den (780-855) alır ve en çok Suudi Arabistan'da yaygındır. Sadece Kuran ve Hz.Muhammed'i esas alır |
| Hanefi | : | İslamiyetin 4 sünni mezhebinden (Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli) en yaygın olanı. Bu mezhepler, genel olarak ibadet şekli ve dünya görüşlerindeki küçük farklardan doğmuştur |
| Hareke | : | Arap alfabesiyle yazılmış metinlerde üstüne ve altına konulduğu ünsüzlerin birer ünlü ile okunmasını sağlayan işaret |
| Harun el-Reşid | : | 763-809 arası yaşamış, en tanınmış Abbasi halifesi |
| Hatib (Hatip) | : | Bir topluluk karşısında etkili konuşarak düşüncesini anlatmada, duygusunu aşılamada yetenekli kimse |
| Hatim indirmek | : | Kur'an'ı başından sonuna kadar okuyup bitirmek |
| Hattat | : | Arap alfabesiyle güzel yazı yazma sanatını meslek edinmiş kimse |
| Hattı Hümayun | : | Osmanlı padişahlarının önemli konularda bizzat yazdıkları fermanların adı. Gülhane Hattı Hümayunu, tanzimat fermanının (Miladi 1839/Hicri 1255) diğer ismidir |
| Haydar Bammat | : | Karadeniz ile Hazar Denizi arasındaki bölgede 1917-1921 arası hüküm sürmüş Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin Dışişleri Bakanlığını yapmış, 1890-1965 arası yaşamış devlet adamı |
| Hecran | : | ? (s.166 orta) |
| Hegemonya | : | Bir devletin başka bir devlet üzerindeki siyasal üstünlüğü ve baskısı |
| Hercümerç | : | Karmakarışık |
| Hetki hürmet | : | Saygının ortadan kalkması |
| Hısım | : | Evlilik yoluyla birbirine bağlı olan kimseler |
| Hicaz | : | Arap yarımadasındaki günümüz Suudi Arabistan topraklarının batısında, Kızıldeniz kıyısındaki bölge |
| Hicret | : | İslam peygamberi Muhammed ve beraberindeki Müslümanların, Mayıs 622'de Mekke'den Medine'ye göç etmelerine verilen isim |
| Hicret yılı | : | Başlangıç yılı, MS.622'de Müslümanların Mekke'den Medine'ye göçü olan ve 1 yılın 354 gün sürdüğü Hicri takvime göre değerlendirme. İbni Mukla 940 yılında ölmüştür |
| Hidayet | : | Doğru yol |
| Hilafet | : | Ülkenin, halifenin (Hz.Muhammed'den sonra Müslümanların dini ve siyasi liderlerinden her biri) egemenliğinde ve yönetiminde olması. Halifelik |
| Hile-i şer'iyye | : | ~Aykırı hüküm |
| Hitit güneşi abidesi | : | 1973'de belediye başkanı tarafından şehrin sembolü yapılmış, Ankara'nın Sıhhiye Meydanı'nda bulunan anıtın görselleri için tıklayın |
| Hüccet | : | Resmi belge |
| İbidem | : | Latince olan bu kelime "aynı yerde, aynı eserde" anlamına gelir |
| İbsar etmek | : | İncelemek |
| İçtihat | : | Yasada uygulanacak kuralın açıkça ve tereddütsüz olarak bulunmadığı konularda, hukukçunun düşüncelerinden doğan sonuç |
| İdadi | : | Lise dengindeki okulların eski adı |
| İddet | : | Evliliğin sona ermesi durumunda kadının yeni bir evlilik yapabilmesi için beklemesi gereken bekleme süresi |
| İfrat | : | Umre yapmaksızın sadece hac ibadetinin yapılması |
| İhlas | : | Kulun ibadet ve davranışlarının içten ve samimi olması |
| İhram | : | Hacca veya umreye giden Müslümanların dini olarak yapılması yasak olmayan bazı şeyleri kendisine yasaklaması |
| İkrar | : | Saklamayıp doğruyu söyleme |
| İkta | : | Devlete ait bir arazinin gelirlerinin, asker veya üst düzey devlet adamlarına maaş yerine verilmesi |
| İktisas | : | ~Birinin izinden gidip yeni yolda ilerlemek |
| İktiza etmek | : | Gerekmek |
| İlga etmek | : | Bir şeyin varlığını ortadan kaldırmak |
| İlhadu itizale mail eşhas | : | ~Allah'a inançtan ayrılmaya eğilimi olan kişiler |
| İndinde | : | Bir şeye, bir kimseye göre |
| İndocermen | : | Hint-Avrupa kökenli halk |
| İnsicamlı | : | Tutarlı |
| İrad (İrat) etmek | : | Söylemek |
| İrşat, -dı | : | Uyarma |
| İrticalen | : | Birdenbire, düşünmeden, içine doğduğu gibi. Doğaçlama |
| İsfahan | : | İran'ın orta kısmında yer alan bir eyalet ve aynı ismi taşıyan yönetim merkezi şehir |
| İstidat | : | Bir şeyi yapabilme gücü, kapasitesi |
| İstiğfar | : | Tanrı'dan suçlarının bağışlanmasını dileme |
| İstihkam | : | Düşman saldırısını durdurmak, düşmana karşı savunma yapmak amacıyla düzenlenmiş yer |
| İstilah (ıstılah) | : | Bir bilim, sanat, meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan kelime. Terim |
| İtap etmek | : | Azarlamak |
| İtikat, -dı | : | İnanç |
| İzhar-ı meserret | : | Sevinçli görünmek |
| Jan jak Russo | : | 1712-1778 arası yaşamış, savaş karşıtı, eşitlik, özgürlük, adalet, ilkel ve doğal yaşam kavramlarının savunucusu, moden sosyalizmin öncüsü İsviçreli filozof Jean Jacques Rousseau |
| Kaadi | : | ? (s.53 dipnot, 65 orta) |
| Kabakçı ayaklanması | : | Osmanlı padişahı 3. Selim'in Nizam-ı Cedid adı ile askeri, idari, ticari, sosyal ıslahatlar yapmasından rahatsız olan gericilerin başı Kabakçı Mustafa'nın halkı ve Yeniçerileri kışkırtması ile Mayıs 1807'de çıkan ayaklanma |
| Kabil | : | Tür, cins |
| Kadı | : | Tanzimat'a (1839) kadar her türlü davaya bakan mahkeme başkanı |
| Kadiri mutlak | : | |
| Kafa vergisi | : | Cizye |
| Kahramanmaraş olayı | : | Kahramanmaraş'ta Aralık 1978'de Alevilere ve solculara yönelik 1 hafta süren bu katliamda 100'lerce ev ve işyeri yakılmış, tahrip edilmiş ve 111 kişi öldürülmüştür |
| Karakoyunlular | : | Başkenti Tebriz olan ve 1380-1469 arası bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak'ta hüküm sürmüş bir devlet |
| Kardinal | : | Papa'yı seçen ve danışmanlığını yapan baş papazlar |
| Kargın | : | F klavyede A ve I harfleri üst üste olması sebebiyle "Kırgın" yerine yanlışlıkla kargın yazıldığı kanaatindeyim |
| Kaşgar | : | Günümüzde Çin'e bağlı ve Kuzeybatısında bulunan Sincan Uygur özerk (yarı bağımız) bölgesinin batısında yer alan bir şehir |
| Katolik | : | Roma Katolik kilisesinin ruhani başkanı Papa'yı Hz.İsa'nın bazı yetkilerinin mirasçısı ve dini lider kabul eden ve en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi üyesi |
| Kazasker | : | Osmanlı döneminde mahkemelerin en yetkilisi |
| Kefye (Kefiye) | : | Arapların kullandığı ve omuzları da örten, püsküllü erkek başörtüsü |
| Kelile ve Dimne | : | Hint bilge Beydaba (MÖ.1.yy.) tarafından yazılmış, kahramanları Kelile ve Dimne adındaki iki çakal olan ve 15 fabldan (kahramanları hayvanlar olup ders verme amacı güden hikaye) oluşan kitap |
| Kelim | : | Sözler |
| Kerbela | : | Hz.Muhammed'in torunu Hüseyin'in, Emevi Halifesi Yezid'in egemenliğini tanımaması üzerine Ekim 680'de 70 yandaşı ile birlikte bugünkü Irak'ın Kerbela şehrinde katledilmesi olayı |
| Kına | : | Kurutulmuş yapraklarından kına elde edilen, beyaz çiçekli, küçük bir ağaç |
| Kıpçaklar | : | Tarihi 8.yy.a dayanan ve Orta Asya'dan Karadeniz'in kuzeyine kadar olan bölgeye ilerleyip hüküm sürmüş Türk halkı |
| Kıpti | : | Mısır halkından olan kimse |
| Kıraat, -ti | : | Kur'an'ı belli kural ve işaretlere göre okuma |
| Kıran | : | Aynı ihramla hem umrenin hem hac ibadetinin yapılması |
| Kısas | : | Bir suçluyu, başkasına yaptığı kötülüğü kendisine aynı biçimde uygulayarak cezalandırma |
| Kirman | : | Günümüzde İran'ın 2. büyük eyaleti olup ülkenin güneydoğusunda yer alır |
| Kisve | : | ~Dış görünüş |
| Kitabı mukaddes | : | Tevrat, Zebur (Eski Ahit) ve İncil'i (Yeni Ahit) barındıran kutsal kitap |
| Koğuşturmak (Kovuşturmak) | : | Suçlu olduğu ileri sürülen biri için gerekli araştırma ve soruşturmayı yapmak |
| Kozmopolit | : | Çeşitli uluslardan kimseleri kapsayan |
| Ksilifon (Ksilofon) | : | Değişik sayıda akortlu tahta veya metal çubukların gam sırasıyla dizilmesinden oluşan ve iki çubukla vurularak çalınan bir çalgı. Görseller |
| Kubilay faciası | : | Aralık 1930'da Cumhuriyet karşıtlarının çıkardığı isyanda elebaşı derviş Mehmet, İzmir'in Menemen ilçesinde Asteğmen olarak askerliğini yapan Öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay'ın kafasını kesmiştir |
| Kufe | : | Hz.Ali (600-661, 4.Halife) döneminde İslam devletinin başkenti yapılmış, günümüzde Irak'ın başkenti Bağdat'ın 160 km. güneyindeki Necef ili sınırları içinde kalan bir yerleşim |
| Kureyş kabilesi | : | İslam peygamberi Muhammed'in de mensubu olduğu, zamanında Mekke'nin en güçlü Arap kabilesi |
| Kurs | : | Yuvarlak ve yassı biçimli nesne |
| Küfüvsüzlük | : | Denk, benzer, eşit olmama durumu ! |
| Külli irade | : | İnsanın seçmesi için Allah’ın hayrı ve şerri yaratma gücü |
| Külte | : | Büyük insan topluluğu anlamına gelen "Kütle" yerine yanlışlıkla "külte" yazıldığı kanaatindeyim |
| Küre | : | 7x7 bölmeli bir platform üzerinde oynanan ve rakibin taşını yatay, dikey ve çapraz olarak sıkıştırıp alma amacı güden bir strateji oyunu |
| Lafzı | : | Sözün söylenişine, yapısına ait |
| Les prairies d'or | : | Masudi tarafından hazırlanan ve dünya tarihi ile coğrafyayı ayrıntılı bir biçimde birleştiren bu eser 19.yy.da Fransızca ve Arapça olarak tekrar yayınlanmıştır |
| Levh-i Mahfuz | : | Olmuş ve olacak her şeyin yazılı olduğu kitap. Kader kitabı |
| Luristan | : | 12. ve 17.yy. arası batı İran'da hüküm sürmüş bir beylik |
| Luther | : | 1483-1546 arası yaşamış Alman Keşiş, ilahiyatçı, profesör Martin Luther, Hristiyan Protestan mezhebinin ve Lutherciliğin kurucusudur |
| Maarif | : | Milli eğitim |
| Mabeyinci | : | Hükümdarın dışarıyla olan ilişkilerine bakan, buyruklarını ilgililere bildiren, bazı kişilerin dileklerini kendisine ileten görevli |
| Mağrur | : | Kendini büyük ve önemli gösteren , kibirli |
| Mahbub | : | Sevgili |
| Mahfuz | : | Saklanmış, korunmuş |
| Mahza | : | Sadece, yalnızca |
| Makhur | : | Mahvedip bozguna uğratma |
| Malaka (Malay) | : | Güneydoğu Asya'da bulunan ve topraklarının büyük kısmı Malezya'ya ait yarımada. Sumatra Adası ile arasında Malaka boğazı vardır. |
| Mamelek | : | Mal varlığı |
| Mansıp | : | Makam |
| Manzum | : | Şiir biçiminde yazılmış |
| Marksist | : | Karl Marx ve F.Engels tarafından ortaya konan, toplumsal eşitlik ve özgürlüğün dünyası komünizme varmayı amaçlayan öğreti yanlısı |
| Mason | : | İnanç öğretilerinden uzak, akıl ve bilimin öncülüğünde sevgi, saygı, hoşgörü, hak eşitliği, evrensel kardeşlik ilkelerine bağlı erkeklerden oluşan masonluk derneği mensubu kimse |
| Masudi | : | 896-956 arası yaşamış Bağdat doğumlu Arap tarihçi, coğrafyacı ve gezgin |
| Masun | : | Korunan, korunmuş |
| Materyalist | : | Dünyada, yalnızca maddenin varlığını kabul eden, Tanrı, ruh vb. manevi kavramları ret ve inkâr eden felsefi görüş yanlısı |
| Matta | : | İncil'in 4 bölümünden (Matta, Markos, Luka, Yuhanna) ilki olup Hz.İsa'nın doğumundan göğe yükselişine kadar geçen olayları anlatır |
| Maveraünnehir | : | Hazar Gölü'nün doğusunda günümüzde Özbekistan, Türkmenistan sınırları içinde kalan, 11 ve 15.yy. arası Türk devletlerinin kurulduğu tarihi bölge |
| Mazdeizm | : | 5.yy.ın sonralarına doğru İranlı din adamı Mazdek'in, din adamlığı, özel mülkiyet ve evliliğin kaldırılması, insan eşitliği, şiddet karşıtlığı vs. görüşlerinden oluşan öğretisi |
| Mazhar olmak | : | İyi bir şeye ermek, ulaşmak |
| Mecusi | : | Zerdüştlük olarak da anılan, MÖ. bir zamanda İran'da kurulmuş, temel ilkeleri iyilik ve kötülük olan, Ahura Mazda'yı tanrı kabul eden, ateşi, güneşi kutsal sayan Mecusiliğin mensubu |
| Medrese | : | Genellikle İslami bilgilerin okutulduğu yer |
| Mefkure | : | Amaç edinilen, ulaşılmak istenen şey. Dava, Ülkü |
| Mehdi | : | Allah tarafından kendisine yol gösterilen kurtarıcı kişi |
| Melekut | : | Ruhlar ve melekler alemi |
| Memlük | : | 1250'de Eyyubilerin çöküşünden 1517'de Osmanlıların Mısır'ı ele geçirmesine kadar Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş devlet |
| Menfur | : | Tiksindirici |
| Mensub (Mensup) | : | ~Bir tarikat şeyhine bağlanarak onun doğrultusunda ilerleyen kimse. Mürit |
| Mensuh olmak | : | Neshin söz konusu olduğu durumlarda önceki (kaldırılan) hüküm |
| Mescid-i Nebevi | : | Hz.Muhammed tarafından Medine'de inşa ettirilen 2. cami |
| Meşlah (Maşlah) | : | Bazı varlıklı Arapların giydiği ipekten pelerin |
| Metropolit | : | Ortodoks Hristiyanlarda Patrikten sonra gelen ve bir bölgenin din işlerine başkanlık eden din adamı |
| Metruk | : | Bırakılmış, terk edilmiş |
| Mevlevi | : | 13.yy.da yaşamış Mevlana Celalettin Rumi'nin dini görüş ve düşünceleri üzerine, kendisinin ölümü ardından kurulan tarikat üyesi kimse |
| Mezun addolunmak | : | Yetkili sayılmak |
| Minor gam | : | ? (s.49 son) |
| Miraç | : | Göğe çıkma |
| Muamelat | : | Her tür hukuki işlemi inceleyip düzenleme |
| Muaviye | : | 602-680 arası yaşamış, Emevilerin kurucusu, 5.Halife |
| Mucibince | : | Gereğince |
| Muharrem | : | Hz.Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göçünü (622) başlangıç kabul eden ve 1 yılı miladi takvimden 10 gün kısa olan Hicri (İslami) takvime göre yılın 1. ayı |
| Muhkem | : | Bozulmadan, değişmeden varlığını koruyan. Sağlam |
| Muhtariyet | : | Ülkelerin, bölgelerin, toplulukların, kuruluşların kendi kendilerini serbestçe, kendi yasaları ile yönetebilme durumu. Özerklik |
| Muhtasar | : | Kısaltılmış olan |
| Muhtıra | : | Herhangi bir şeyi hatırlatmak, uyarmak amacıyla yazılan yazı |
| Mukabele etmek | : | Karşı gelmek |
| Mukaddesat | : | Kutsal sayılan inanç ve davranışlar |
| Muris | : | Miras bırakan kişi ! |
| Musahhih | : | Basılacak yayınları, eserleri düzeltmekle görevli kimse. Düzeltmen |
| Mushaf | : | Kur'an |
| Mutad (Mutat) | : | Her zamanki gibi, alışılmış |
| Mutasavvıf | : | Kur'an'da önerilen ve peygamberin hayatında uygulamaları görülen hayat tarzını (tasavvuf) yaşamada mertebe katetmiş kimse |
| Mutasım | : | 796-842 arası yaşamış 8. Abbasi halifesi |
| Mutavassıt | : | İki şey arasında bağlantı kuran. Uzlaştırıcı |
| Muteber | : | Değerli |
| Mutekit | : | Dinine bağlı, dindar kimse |
| Müçtehit | : | Bir konuda ayet ve hadislere dayanarak yargıya varan, karar veren yetkin din bilgini |
| Müderris | : | Medresede veya büyük camilerde ders veren bilgin |
| Müdrik | : | Anlamış, idrak etmiş olan |
| Mühit (Muhit) | : | Çevre |
| Mülhid (Mülhit) | : | Doğru yoldan çıkmış |
| Mümeyyiz | : | İyiyi, kötüyü, doğru ve yanlışı ayıran, "seçen" |
| Mümin | : | İmanlı |
| Münazaa | : | İki taraf arasındaki kavga, düşmanlık |
| Münevver | : | Aydın |
| Münhasıran | : | Özellikle |
| Münhezim | : | Bozguna uğramış, yenilmiş |
| Mürcie | : | İbadetlerin çok da önemli olmadığını, esas olanın İslam'a inanç olduğunu savunan bir mezhep |
| Mürteşi | : | Rüşvet yiyen kimse |
| Müstahkem | : | Sağlamlaştırılmış |
| Müstakim | : | Doğruluktan şaşmayan |
| Müşafeheten | : | Karşılıklı, yüz yüze konuşarak |
| Müşrik | : | Allah'tan başka tanrı olduğunu inanan ve ona tapan kişi |
| Mütabaat etmek | : | Uymak |
| Müteserri (müteşerri) | : | Şeriat ilmiyle uğraşan |
| Mütevatir | : | Yaygın söylenti |
| Mütevekkil | : | |
| Müzayaka | : | Parasızlık |
| Nabatiler | : | MÖ. 5.yy.da kurulmuş, kuzey Arabistan, güney Suriye ve Filistin'de yaşayan Arap halkı ve devleti. Merkezi günümüz Ürdün'ün Petra şehri idi |
| Nağme | : | Güzel, uyumlu ses. Melodi |
| Nahiye | : | Bölge |
| Naib (Naip) | : | Hükümdar olmadığı zaman veya hükümdarın çocukluğu sırasında devleti yöneten kimse |
| Naibe | : | ~Hükümdar olmadığı zaman veya hükümdarın çocukluğu sırasında devleti yöneten kadın |
| Nay (Ney) | : | Kaval biçiminde, yanık sesli, kamıştan yapılmış, üflemeli bir çalgı |
| Nazariye | : | Bir konudaki düşünce ve bilgilerin tümü |
| Nazil olmak | : | İnmek |
| Nesep, -bi | : | Soy |
| Nesh (Nesih) | : | İslami bir hükmün daha sonra gelen başka bir delil veya hükümle kaldırılması |
| Nesir | : | Düzyazı |
| Nihilist | : | Her türlü siyasi düzeni inkar eden, toplumun birey üzerinde hiçbir baskısını kabul etmeyen görüş yanlısı kimse |
| Niyaz | : | Yalvarma |
| Nur risaleleri | : | Atatürk devrimleri karşıtı Said Nursi (1878-1960) tarafından İslam ve iman konularında 1925'de yazılmaya başlanıp 24 yılda tamamlanmış kitapçıklar |
| Oidipus | : | Antik Yunan'da şehir devleti olan Thebai'nin kralı, bir kahinin yönlendirmesiyle oğlunu ormana terkeder. Bulunup evlatlık alınan Oidipus, büyüyünce bilmeden öz babasını öldürüp öz annesiyle evlenir. Bunları öğrendiğinde ise kendi gözlerini oyar |
| Orta çağ | : | MS. 5.yüzyıldan 15.yüzyıla kadar olan tarihsel dönem |
| Ortodoks | : | Genellikle Doğu Avrupa ülkelerinde yaygın olan ve Katoliklerden 11.yy.da ayrılmış 3.büyük Hristiyanlık kolu. İsa'nın hem tanrı hem de insan olduğuna inanılır |
| Örgün eğitim | : | Kişilerin iş hayatına atılmadan önce okul veya okul niteliği taşıyan yerlerde aldıkları, kanunlara göre düzenlenmiş eğitim |
| Özerk | : | Bir üst organa bağlı olmakla beraber ayrı bir yasayla kendini yönetme yetkisi olan idari oluşum |
| Panislamlık | : | Bütün Müslümanları aynı yönetim altında toplama amacını güden politik akım ve hareket |
| Parlamento | : | Yasa, koyma, devlet bütçesi belirleme, hükümeti denetleme görevleri olan, üyeleri halk tarafından seçilen meclis |
| Pasaj | : | Yazının veya eserin bir bölümü |
| Patrik | : | Ortodoks ve bazı Doğu kiliselerinin başında bulunan en yüksek rütbeli piskopos |
| Pedagoji | : | Eğitim bilimi |
| Piskopos | : | Katoliklerde bir bölgenin din işlerine başkanlık eden en yüksek papaz mertebesi |
| Protestan | : | 16.yy.da doğmuş, Papa'nın dini liderliğini ve günah çıkarmayı kabul etmeyen, Meryem Ana'nın sıradan bir insan olduğu vs. görüşte Hristiyanlık kolundan olan kimse |
| Püriten | : | Hayatın dine uydurulması, eğlenceden uzak durulması vs. katı görüşte olan kimse |
| Raca | : | ? (s.30-3) |
| Recep | : | Hz.Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göçünü (622) başlangıç kabul eden ve 1 yılı miladi takvimden 10 gün kısa olan Hicri (İslami) takvime göre yılın 7. ayı |
| Reddül Muhtar | : | 1784-1836 arası yaşamış İslam alimi İbn Abidin'in fıkıh (İslam hukuku) üzerine yazdığı ve Arapça baskısı 8 ciltten oluşan eseri |
| Resullerin Seyidi | : | ? (s.37orta) |
| Rical | : | Yüksek makamlardaki devlet adamları |
| Risale | : | Sayfa sayısı az, küçük kitap |
| Rob | : | Ev içinde genellikle sabahları yataktan kalkınca giyilen uzun üstlük olan ropdöşambırın kısaltması |
| Ruhban | : | Din adamları sınıfı |
| Ruhbaniyet | : | ~Din adamı davranışları |
| Rüfekay-i muhterem | : | Saygıdeğer arkadaşlar |
| Sabiiler | : | Orta Doğu'da doğmuş, başta güneş (ışık tanrısı) olmak üzere ay, yıldızlar ve gezegenlere tapınılan bir din. Namaz, oruç, hac vs. ibadetleri vardır; Kuran'da da 3 ayette adı geçer |
| Sadaret | : | Osmanlı devletinde başbakanlık makamı olan sadrazamlık |
| Sahabe | : | Hz. Muhammed'i görmüş ve onun sohbetinde bulunmuş Müslümanlar. Ashap |
| Sahabi | : | Hz. Muhammed'i görmüş ve onun sohbetinde bulunmuş Müslüman |
| Sahfe (sahife) | : | Sayfa |
| Sahih | : | 1)Doğru 2)Buhari'nin 16 yılda hazırladığı ve 7275 hadisi (Hz.Muhammed'in sözleri) derlediği kitabının adı |
| Saint Barthelemy katl. | : | 1572'de Katolik ve Protestan iki farklı kraliyet mensubunun, Katoliklerin yoğun olduğu Paris'de (kız evi:) evlenmesi ertesi Protestan liderine düzenlenen suikatle kıvılcımlanan ve 1000'lerce kişinin öldüğü katliam |
| Salik | : | Bir yolda giden |
| Salim | : | Ruhsal ve bedensel olarak sağlıklı olan |
| Sanskrit | : | MÖ.~1500-MS.500 arası günümüz Hindistan'ın kuzeyi ve çevresini kapsayan bölgedeki Aryan halkının kullandığı dil. Klasik Hint din ve edebiyat dili |
| Sav | : | İddia |
| Savlamak | : | İddia etmek |
| Savt | : | Kısa özleri olan, ağır tempolu, çok tekrarlanan melodi cümleleri ile bestelenmiş bir tür İlahi formu |
| Sed | : | Engel |
| Selçuklular | : | Orta Asya'nın bir bölümü ve Orta Doğu'da 960 ve 1308 yılları arasında hüküm sürmüş Türk devleti |
| Selh | : | Bir şairin, başka bir şaire ait sözü, kaynak göstermeden kendisine mal etmesi |
| Selman | : | İslam peygamberi Muhammed'in, 568-652 arası yaşamış, Müslüman olmadan önce Zerdüşt ve Hristiyan inancında olan İranlı bir arkadaşı |
| Sema | : | Mevlevilerin (Mevlana Celalettin Rumi'nin görüşlerine bağlı tarikat üyesi) ney vb. çalgılar eşliğinde, kollarını iki yana açıp dönerek yaptıkları ayin |
| Semavat | : | Güneş sistemi, yıldızlar ve galaksiler. Gökler |
| Senato Divanı | : | Parlamento (TBMM) içerisinde yaş ve eğitimlerine göre seçilmiş milletvekillerinden oluşan alt meclis |
| Senatör | : | Üyeleri halk tarafından seçilen parlamento içinden yaş ve eğitimlerine göre seçilmiş alt meclis olan senato üyesi |
| Serveti Fünun | : | 1891-1944 yılları arası yayımlanmış, batı etkisinde gelişen sanat ve edebiyat akımına dair akademik dergi |
| Seyr Billah | : | Allah ile birlikte yürümek |
| Seyr Fillah | : | Allah'ın isimlerinde ve sıfatlarında ilerleme. O'nun beğendiği ve razı olduğu şeyleri sevme |
| Seyr il-Allah | : | İlimde durmadan yükselmek |
| Siret konferansı | : | Siret, bir kimsenin hayat hikayesi anlamına gelir. Bu uluslararası konferans ilk 1976'da Pakistan'da yapılmış olup şeriatın ve Arapçanın tüm Müslüman ülkelerde uygulanması kararlaştırılmıştır |
| Sivas olayı | : | Temmuz 1993'de Sivas'taki Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli'nde kalan çoğu Alevi yazar, düşünür ve ozanın radikal islamcılar tarafından çıkarılan ateşle yanarak ya da dumandan boğularak öldürülmesi olayı |
| Siyer | : | Hz. Muhammed’in hayatını inceleyen bilim |
| Skolastik | : | Mec.Orta Çağ yöntemlerine uygun |
| Sofi (sufi) | : | Dini hayat tarzını benimseyerek kendini tanrıya adamış kimse |
| Softa | : | Bir görüşe, bir inanışa körü körüne bağlanan kimse |
| Sofu | : | Dinin buyruk ve yasaklarına bütünüyle uyan kimse |
| Subjektif | : | Bireyin düşünce ve duygularına dayanan. Öznel |
| Suharto | : | 1921-2008 arası yaşamış, 1965'de darbe yapıp 1967-1998 arası Endonezya devlet başkanlığı görevinde bulunmuş başkomutan ve siyasetçi |
| Sukarno | : | 1901-1970 arası yaşamış, Endonezya'nın Hollanda sömürgesinden kurtulma mücadelesinin önderleri ve ülkenin 1945-1967 arası görev yapmış ilk devlet başkanı |
| Sulta | : | Otorite |
| Sureta | : | Görünüşte, yalandan |
| Suri | : | Dış görünüşe ait, görünüşte |
| Südur | : | Kainatın ve her şeyin bir sıra düzeni içinde tanrıdan meydana geldiğini, doğduğunu ifade eden felsefi terim |
| Süje | : | Konu, mevzu |
| Sünnet-i seniyye | : | Hz.Muhammed'in sözleri, davranışları ve görüşlerinden oluşan hayat tarzı |
| Sünni | : | Hz.Muhammed'in ölümünden (632) sonra Hz.Ebubekir öncelikli olmak üzere 4 halifeyi kabul eden ve Hz.Muhammed'in yolundan gidenlerin oluşturdukları İslamiyet kolu |
| Süryani | : | Türkiye'de kökeni Güneydoğu'ya dayanan ve Nuh Peygamberin oğlu Sam'in soyundan geldiklerine inanan bir Hristiyan topluluğu |
| Şad olmak | : | Memnun ve mutlu olmak |
| Şafii | : | İslamiyetin 4 sünni mezhebinden (Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli) biri. Türkiye'de Kürt kökenlilerde yaygındır. Köpeklere dokunmak ve kadınlarla tokalaşmanın abdest bozduğuna inanılır |
| Şaki | : | Haydut |
| Şeciane | : | Yiğitlik |
| Şehevi | : | Erotik |
| Şeri | : | Kur'an'daki ayetlere, Hz. Muhammed'in sözlerine dayanan İslam hukuku. Şeriat |
| Şer-iyye vekili | : | İslam dininin kurum ve kuruluşlarının yönetiminden sorumlu kimse |
| Şevketli | : | "Büyüklük, güç sahibi" anlamında padişahlara verilen bir san |
| Şeyh Sait isyanı | : | Güneydoğu Anadolu'da 13 Şubat 1925'de başlayıp 1,5 ay süren, Şeyh Sait (1865-1925 idam) önderliğinde Kürt aşiretlerinin desteklediği şeriat ve Kürt bağımsızlığı amaçlı ayaklanma |
| Şeyhülislam | : | Osmanlı Devleti’nde sadrazamdan sonra yer alan ve genellikle din işlerinden sorumlu olan kimse |
| Şia | : | Şiilik |
| Şiilik | : | Hz.Muhammed'in ölümünden (632) sonra damadı Hz.Ali'yi halife (dini ve siyasi lider) kabul edip diğer 3 halifeyi tanımayanların kurdukları İslamiyet kolu |
| Taassup, -bu | : | Bir kimseye veya bir şeye aşırı düşkünlük ve tutkuyla bağlılık. Bağnazlık |
| Taayyün etmek | : | Belirmek |
| Taberi | : | İran'ın Hazar Denizi güney kıyısındaki Mazenderan (eski adı Taberistan) eyaletinde 839 yılında doğmuş din ve tarih bilgini Muhammed bin Cerir Taber 923 yılında ölmüştür |
| Taganni | : | Makamına uygun olarak şarkı söyleme |
| Tahayyül etmek | : | Zihinde veya hayalde canlandırmak |
| Tahrif | : | Bir şeyin aslını bozma; değiştirme |
| Tahvil | : | Devletin veya özel bir kuruluşun ödünç para almak için çıkardığı, değişik dönemlerde belirli oranlarda faiz getiren yazılı senet |
| Takdis etmek | : | Kutsamak |
| Talak | : | Boşanma |
| Talik (Ta'lik) | : | Arap alfabesinde geliştirilen, yatık olarak yazılan yazı türlerinden biri |
| Tanzimat | : | Osmanlı'da 1839'da Sultan Abdülmecit döneminde ilan edilen ve şeriatı kaldırıp hukuk devleti kurma, vatandaşların can ve mal güvenliği ile adaleti sağlama vs.amaçlar güden yazılı belge |
| Tanzimat-ı Hayriye | : | Bknz. Tanzimat |
| Tarhun | : | Hekimlikte kullanılan, güzel kokulu bir bitki |
| Tasarruf | : | Bir şeye sahip olma ve onu istediği gibi kullanma yetkisi |
| Tasnif | : | Sınıflama |
| Tasvir | : | Bir şeyi sözle veya yazıyla anlatma |
| Teamül | : | Bir yerde öteden beri olagelen davranış |
| Tebayii mümeyyize | : | ? (s.123) |
| Tedlis | : | Bir kişinin hocasından işitmediği bir hadisi ondan duymuş gibi nakletmesi |
| Tefekkür | : | Düşünme |
| Teferrüs | : | Bir şeyi dikkat ederek ve ayrıntılarıyla anlama |
| Tefrika | : | Birbirine kötülük etmeye kadar varan sürekli anlaşmazlık. İkilik |
| Tekamül | : | Gelişme |
| Tekke | : | Tarikattan olanların barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yer |
| Teknokrasi | : | Yönetimin, bilgi, deneyim ve yetenek sahibi teknik uzmanların elinde olması |
| Temettü | : | Bir hac mevsiminde umre ve hac için ayrı ayrı ihrama girilmesi |
| Temlik etmek | : | Bir malı bir kimseye mülk olarak vermek |
| Tenis | : | Birinin bir şeye alışmasını, ilgi duymasını sağlamak |
| Tenvin | : | ? (s.34-4) |
| Teokratik | : | Siyasi iktidarın, Tanrı'nın temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulunduğu toplumsal, siyasi düzen (teokrasi) ile ilgili |
| Teoloji | : | Tanrı bilimi |
| Tereke | : | Ölen kişiden kalan haklar ve borçlar. Miras |
| Terekküp etmek | : | ~Birden fazla öğenin bir araya gelmesi |
| Tesalya | : | Yunanistan'ı oluşturan 13 bölgeden biri olup orta Yunanistan'da yer alır. Ege Denizi'ne kıyısı vardır. Merkezi Larisa kentidir |
| Tesis (Te'sis) | : | Kafiyeyi meydana getiren harften önceki harekeli (Arap alfabesinde ünsüz harfi ünlü yapan işaret) harfin önündeki Elif (Arapça) harfi |
| Tevarüs etmek | : | Kalıtım yoluyla birinden diğerine geçmek |
| Tevdi | : | Emanet etme |
| Tevhit, -di | : | Allah'ın birliğine inanma, bir sayma |
| Tevil | : | Bir söz veya davranışı görünür anlamından başka bir anlamda kabul etme. Çevri |
| Tevil etmek | : | Söz veya davranışa başka bir anlam vermek |
| Tezellül | : | Mec. Kendine önem vermemek |
| THA | : | 1950'de kurulmuş "Türk Haberler Ajansı", yurt içi ve yurt dışından ürettiği resimli ve resimsiz haberleri TRT ve birçok gazeteye sunmaktadır |
| Tilava (Tilavet) | : | ~Kur'an'ı güzel bir sesle ve usulünce okuma |
| Timsal | : | Simge |
| Töhmet | : | Suçlama |
| Traz (tıraz) | : | Halife, hükümdar veya devlet adamlarının unvanlarının, lakaplarının kumaş üzerine işlenmesi ile yapılan süsleme |
| Tuluat | : | Birdenbire, düşünmeden, içine doğduğu gibi. Doğaçlama |
| Tüzel Kişilik | : | Kurum, dernek, şirket gibi birçok kişi veya mallar topluluğundan doğan ve hukuk yönünden tek bir kişi işlemi gören oluşum |
| Tüzük | : | Devlette bir işin işleyiş biçimini gösteren bakanlar kurulu kararı |
| Ukubat (Ukubet) | : | Yaptırım, ceza |
| Ülfed (Ülfet) olmak | : | Alışmak, dostluk kurmak |
| Vabeste | : | Bağlı |
| Vazi | : | Atayan, yerleştiren |
| Vecde gelmek | : | Kendinden geçecek kadar coşmak, bir şey karşısında sonsuz heyecan duymak |
| Vechile | : | Bu yönden, bu yüzden, uyarınca |
| Vekar | : | Ölçülü, ciddi ve olgun olma durumu. Ağırbaşlılık |
| Veled isnat etmek | : | Çocuğu olduğunu iddia etmek, öne sürmek |
| Von Kremer | : | 1828-1889 arası yaşamış Avusturyalı siyasetçi ve doğu bilimi uzmanı Alfred von Kremer. "von" 20.yy.öncesi kullanılan bir soyluluk unvanıdır |
| Yadsımak | : | Yok saymak |
| Yerilmek | : | Beğenilmediğini ifade etmek, kötülemek |
| Yermek | : | Övmek karşıtı |
| Zahiri | : | Görünen, görünürdeki |
| Zangoç | : | Kilise hizmetini gören ve çan çalan kimse |
| Zebandazlık | : | ? (s.123) |
| Zelil | : | Aşağılama, hor görme |
| Zemahşeri | : | 1075-1144 arası yaşamış İranlı İslam bilgini ve filozofu |
| Zembil | : | Hasırdan örülmüş saplı torba |
| Zerdüştlük | : | Mecusilik olarak da bilinen, MÖ. bir zamanda İran'da kurulmuş, temel ilkeleri iyilik ve kötülük olan, Ahura Mazda'yı tanrı kabul eden, ateşi, güneşi kutsal sayan bir din |
| Zeval, -li | : | Bozulma, yok edilme |
| Zevat | : | Kişiler |
| Zilhicce | : | Hz.Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göçünü (622) başlangıç yılı kabul eden ve 1 yılı miladi takvimden 10 gün kısa olan Hicri (İslami) takvime göre yılın 12. ayı, Hac ibadeti yapılır |
| Zilkade | : | Hz.Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göçünü (622) başlangıç yılı kabul eden ve 1 yılı miladi takvimden 10 gün kısa olan Hicri (İslami) takvime göre yılın 11. ayı |
| Zulmet | : | Yokluk, karanlık |
| Zürih ve Londra Antlaşması | : | Şubat 1959'da İngiltere, Yunanistan ve Türkiye arasında imzalanan, Kıbrıs'da Rum ve Türk olmak üzere iki ayrı yönetimi oluşturan antlaşmalar |